Nietzsche: Πώς βιώνεται η φιλοσοφία;

 

 Φρίντριχ Νίτσε

1844–1900

 

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ-ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ:

Ένα Βιβλίο για Ελεύθερα Πνεύματα

 

§1

Πώς βιώνεται η φιλοσοφία; Βιώνεται ως το ελεύθερο πνεύμα. Περί αυτού μας μιλάει ο Νίτσε στο σπουδαίο έργο του: ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ-ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ: Ένα Βιβλίο για Ελεύθερα Πνεύματα. Το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε σε μια ταραχώδη περίοδο για την προσωπική ζωή του Νίτσε: διάρρηξη της ως τότε στενής του σχέσης με τον Wagner, του οποίου δεν μπορούσε να υποφέρει άλλο τις θρησκευτικές τάσεις, τον εθνικισμό και έναν άκρως ενοχλητικό εγωισμό. Επίσης ένιωθε ότι δεν του ταιριάζει η ακαδημαϊκή καριέρα, καθώς δεν εννοούσε να ταυτίσει τη φιλοσοφική του σκέψη με έναν μονοσήμαντο επαγγελματικό βίο, σε συνδυασμό βέβαια πάντα και με την εύθραυστη υγεία του. Από  την άλλη πλευρά, γράφτηκε σε μια περίοδο ακατάπαυστης κινητικότητας της σκέψης του, τεράστιας πνευματικής παραγωγής με τολμηρό  άνοιγμα προς ισχυρές και διαφορετικές κατευθύνσεις για τον ίδιο. Είναι προφανές πως κάθε βήμα της σκέψης του Νίτσε ήταν ουσιωδώς ένα βήμα προς αυτό που έχει ζήσει[1], προς τη βιογραφία ενός σπινθηροβόλου και αείζωου πνεύματος, που τείνει να καταφάσκει τη ζωή. Ο Αφορισμός 513 είναι αρκετά ενδεικτικός:

Πλάτων: τι είναι ο Δεύτερος Πλους;

 

ΠΛΑΤΩΝ

427 π.Χ.–347 π.Χ. 

Πλάτωνος Φαίδων :

Η Θεωρία των Ιδεών ή ο Δεύτερος Πλους του Σωκράτη

 

1. Στο πλαίσιο του συνολικού έργου του Πλάτωνα, ο Φαίδων θεωρείται ως η πραγματική εισαγωγή στη θεωρία των Ιδεών. Εδώ «αποδεικνύεται» ότι η ψυχή ως το είδος, η Ιδέα ή η μορφή της ζωής, αποκλείει το Είναι του θανάτου (105 c-107 b). Είναι αυτή, που με την παρουσία της μέσα στο σώμα, το κάνει να έχει ζωή. Η ψυχή έτσι δίνει πάντοτε ζωή στο σώμα, εντός του οποίου υπάρχει, και έχει για αντίθετό της τον θάνατο. Τουτέστι δεν γνωρίζει τη φθορά του θανάτου και είναι αθάνατη. Ως αθάνατη είναι και άφθαρτη, ανώλεθρη, ζει αιωνίως.  Όταν επομένως έρχεται ο θάνατος στον άνθρωπο, αυτό που αποθνήκει είναι το σώμα του, δηλαδή το θνητό μέρος του, ενώ το αθάνατο μέρος του, η ψυχή, δεν χάνεται ποτέ και με την έλευση του θανάτου φεύγει για κάπου αλλού.[1] Εφόσον λοιπόν η ψυχή θα εξακολουθήσει να υπάρχει και μεταθανάτια, αυτό που χρειάζεται ο άνθρωπος είναι να φροντίζει γι’ αυτήν καθ’ όλη τη διάρκεια του βίου του αλλά και καθ’ όλο τον χρόνο, γιατί σε διαφορετική περίπτωση, εάν περιφρονήσει την επιμέλειά της, το τίμημα θα είναι ακριβό: όχι μόνο συντριβή του σώματος, αλλά και κακότητα της ψυχής.

Nietzsche: Ο Θεός πέθανε

 

ΝΙΤΣΕ

1844–1900

 

Τι είναι το: Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα;

 

1. Το υπό συζήτηση έργο είναι ένα από τα πιο λαμπρά αλλά και τα πιο αμφιλεγόμενα έργα του Νίτσε. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι προσφέρεται για πολλά είδη ανάγνωσης ή ευνοεί τις πιο διαφορετικές ερμηνείες. Ευθύς ως αρχίζει ο αναγνώστης να το διαβάζει, αισθάνεται αμέσως έλξη από μια σειρά παραβολών που αναδεικνύουν τα υφολογικά χαρίσματα του συγγραφέα, ενώ συγχρόνως κινδυνεύει να παγιδευτεί στον ιστό ονειρικών εικόνων που αναφέρονται σε ορισμένα επεισόδια της βιογραφίας του Νίτσε. Θα παρορμηθεί, τέλος, από μια σειρά ομιλιών που αποκαλύπτουν πρωτάκουστα φιλοσοφικά πειράματα. Αυτό εξηγείται, τουλάχιστον εν μέρει, από το είδος της γραφής που υιοθετεί ο Νίτσε σε αυτό το έργο. Η ιδιαιτερότητά του είναι διπλή: το ύφος τού Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα αποτελεί εξαίρεση στο πλαίσιο της φιλοσοφικής γραφής γενικότερα, αλλά και της νιτσεϊκής γραφής ειδικότερα. Στα κείμενά του ο Νίτσε δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το ύφος διατριβής και το πολεμικό ύφος καθώς και εκείνο του ποιήματος και του αφορισμού. Το γεγονός ότι είναι έντονος ο πλουραλισμός των υφών στο έργο του δεν σημαίνει διόλου ότι το απογυμνώνει από δομή και ενότητα. Ο εν λόγω πλουραλισμός αντικατοπτρίζει τις πολλαπλές προοπτικές και στη συνάφεια τούτη εκφράζει πολλαπλές συνθήκες της ζωής. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί κανείς να διακρίνει το περιεχόμενο της σκέψης και τις συγκεκριμένες μορφές έκφρασής τους.