Μάρτιν Χάιντεγκερ
1889-1976
Το μονοπάτι της ποίησης:
προς την α-λήθεια του Είναι μας
§1
Η
οδός της ποίησης είναι μια επικίνδυνη οδός. Γιατί; Επειδή «οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλὰ σημαίνει [=στέλνει σήματα]»
(Ηράκλειτος, απ. 93). Ποια ποίηση; Η ποίηση που σκέπτεται· όταν βρίσκεται καθ’ οδόν
προς τη σκέψη, δεν αισθάνεται την ανάγκη να συμπεριφέρεται δογματικά, ρηχά και α-νοηματικά,
δεν επιζητεί μια εικονική επικοινωνία
και περαιτέρω, ως εκ τούτου, δεν επιθυμεί
φανταχτερά λόγια ή
αντίστοιχες εικόνες, όπως π.χ. στη
νεοελληνική ποίηση κάνει κατά κόρο ο Γ. Ρίτσος, οπότε περιορίζεται αναγκαστικά στο παραπλανητικό, στο ασαφές,
στο μεταφυσικό Κενό. Απεναντίας, η στοχαστική Ποίηση είναι φως
και μένει στο φως. Ο φιλόσοφος που έγκαιρα διέκρινε τη στοχαστική δύναμη της
ποίησης του Χαίλντερλιν και εισχώρησε στο φιλοσοφικό βάθος του τελευταίου ως
ποιητή είναι ο Χάιντεγκερ. Έτσι βλέπουμε πως η μετά τη Στροφή ανάπτυξη της σκέψης
του διέπεται κατά πολύ από την αναγκαιότητα να «ακουστεί ο λόγος του Χαίλντερλιν».
Η παρατεταμένη, επομένως, ενασχόλησή του με αυτόν τον «ποιητή των ποιητών»,
όπως αποφαινόταν ο ίδιος για τον Χαίλντερλιν, είναι ουσιαστικά μια συνεπής
ανταπόκριση στην πρόθεση του Χαϊντεγκεριανού στοχασμού να μιλήσει για την ουσία της ποίησης: Γιατί ο συγκεκριμένος ποιητής και
όχι ο Όμηρος, ο Σοφοκλής, ο Βιργίλιος ή ο Δάντης, ο Σαίξπηρ ή ο Γκαίτε (GA 4, 33); Επειδή συνέδεσε
όλο το δημιουργικό-ποιητικό του Είναι με τον προορισμό της ποίησης,
δηλ. με το ποιητικό μας πεπρωμένο, με το πεπρωμένο του ανθρώπινου Ποιεῖν.
Ποιος είναι ο προορισμός της ποίησης ως τέτοιο πεπρωμένο; Με τον ιδιάζοντα σε
αυτή και μόνο σε αυτή τρόπο, να καθιστά ποιητική την ουσία της· δηλαδή να
αυτο-κατανοείται ως ποιείν, επι-νοείν [=νοώ,
συλλαμβάνω και υλοποιώ ιδέα του εαυτού ως Είναι], ως ευρίσκειν και εφευρίσκειν, ως κάμνειν, ως γενεσιουργία, ως αρχέγονη δημιουργία. Ο
ιδιάζων τρόπος, κατ’ αυτή την έννοια, που η ποίηση ποιεί την ουσία της είναι η
γλώσσα.