Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2020

Γοργίας: Λόγος, Βία και εξ-ουσία




  

Γοργίας ο Λεοντίνος

 

Η γλώσσα του Είναι και το παίγνιο του Λόγου

  

§1

 

     I. Μαζί με τον Πρωταγόρα και σχεδόν σύγχρονός του ο Γοργίας υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς διανοητές της αρχαίας σοφιστικής και της ελληνικής σκέψης. Έζησε πάνω από εκατό χρόνια, με βάση τα όσα λέγονται, και έμεινε στην ιστορία ως δεινός ρήτορας και λαμπρός ρητοροδιδάσκαλος. Επίσης ήταν αυθεντικός σοφιστής με την έννοια ότι χωρίς να προβάλλεται ως δάσκαλος της αρετής κάτι για το οποίο μιλάει ο Πλάτων στους διαλόγους του: Γοργίας και Μένων επιζητούσε να διαμορφώσει επιδέξιους ομιλητές και προς τούτο αναγνώριζε την απόκρυφη δύναμη του Λόγου και της γλώσσας. Διέκρινε στη γλώσσα ως έκφραση και στον λόγο αντίστοιχα την ακαταμάχητη εκείνη δύναμη, η οποία μπορεί να είναι είτε δημιουργική είτε καταστροφική: πότε οδηγεί στη ανοικτότητα και πότε στη συγκάλυψη.  Και τούτο σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν δεινός χειριστής του λόγου και συναφώς μπορούσε να παρουσιάσει έναν αστραφτερό, χυμώδη και πλούσιο σε ρητορικά σχήματα λόγο, που εξακολουθεί να γοητεύει, ως συγχρονικό λέγειν, και να καταδεικνύει τι σημαίνει πραγματική μαγεία των λέξεων. Καθώς ήταν ένας αληθινά πνευματώδης και ευφυής άνθρωπος, έλεγε συνεχώς πως ήταν σε θέση να αυτοσχεδιάζει και να αναλύει στη στιγμή οποιοδήποτε ζήτημα.

Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2020

Πλάτων: οι απαρχές της ερμηνευτικής διαλεκτικής



 


Πλάτων

427 π.Χ. - 347 π.Χ.

 

 

Ερμηνευτική διαλεκτική:

Η μέγιστη αρχή του Μεγάλου

 

 

§1

 

Ο Νίτσε έλεγε: δεν υπάρχουν γεγονότα, αλλά ερμηνείες  γεγονότων. Το γεγονός είναι η κατανόησή του, η ερμηνεία του. Η πρώτη αρχή της ερμηνείας είναι το έργο του Ερμή: να μεταβιβάζει στους ανθρώπους τη βούληση των θεών και να καθιστά έτσι τον ανθρώπινο κόσμο ικανό να ακροάται, να παρακολουθεί, να πληροφορείται, να γνωρίζει, να διαμεσολαβείται από νεύματα και νοήματα. Εδώ ανιχνεύεται η αρχέγονη πράξη του ερμηνεύειν, την οποία ο Ηράκλειτος αποτυπώνει με τον παρακάτω «χρυσό» του λόγο:

        

« ναξ ο τ μαντεῖόν στι τ ν Δελφος οτε λέγει οτε κρύπτει, λλά σημαίνει» (Β 93).

[=ο άναξ του μαντείου των Δελφών   (=ο   Απόλλων) δεν κοινοποιεί άμεσα ούτε αποκρύπτει, αλλά υποδεικνύει με σήματα].