Martin Heidegger
1889-1976
Ο
άνθρωπος ως κατοικίδιο ζώο της τεχνικής
§1
Η οντολογική συνθήκη του
ανθρώπου, στη σημερινή πλανητική εποχή, είναι η πλαισιοθέτησή (Ge-stell) του, σημειώνει με νόημα ο Χάιντεγκερ.
Πρόκειται για τη Μοιραία (Geschicklich) περικύκλωσή του από μια τόσο
ανεπτυγμένη τεχνολογία, και μάλιστα σε επίπεδο Πληροφορικής Τεχνολογίας, που
μοιάζει σαν ένα άκρως πειθήνιο υποζύγιό της. Τι απομένει τότε στον άνθρωπο; Η
φιλοσοφική διερώτηση εντός αυτής της οντολογικής του συνθήκης και για τούτη την
ίδια. Το ερώτημα λοιπόν είναι: Ποια ενδότερη συνάφεια μπορεί
να υπάρχει ανάμεσα στη φιλοσοφία και την τεχνολογία, όταν μάλιστα με την πρώτη
νοείται συνήθως μια θεωρητική ενατένιση των πραγμάτων –από το αρχαίο
ελληνικό θεωρείν μέχρι τα σύγχρονα μεταφυσικά ρεύματα, συμπεριλαμβανομένου εδώ
και του μαρξισμού– και με τη δεύτερη ένα φαινόμενο κυρίως
«υλικού πολιτισμού»; Η σχέση φιλοσοφίας και τεχνολογίας, από άποψη
αρχής, είναι πάντοτε μια σχέση της ανθρώπινης κατάστασης και ως τέτοια αξίζει
να μελετάται ξανά και ξανά. Τι σημαίνει σχέση της ανθρώπινης
κατάστασης; Κατά κύριο λόγο, εκείνη τη σχέση, που ενυπάρχει μέσα σ’ αυτή
τούτη την ιστορικο-πολιτισμική εξέλιξη του ανθρώπου και του δίνει ζωή και
ύπαρξη: Η ζωή προϋποθέτει τη θεμελιώδη δραστηριότητα του ανθρώπου, όπως
αυτή-εδώ εκδηλώνεται, υπό πολλαπλές –σχεδόν άπειρες– μορφές, ως σκεπτόμενη ή
εμπειρική πράξη. Το Dasein αναζητά
τα νοήματά του μέσα στο έργο του ανθρώπου, που σχεδόν πάντα αναδύεται
ως ένα Όλο κριτικού θεωρήματος και εφαρμοσμένου τεχνουργήματος.
Χάρη σε τούτο το Όλο, η περατή συνθήκη της ζωής μας και ο
μεταβαλλόμενος χρόνος της αποκτούν αντοχή, διάρκεια και προοπτική.
