Hegel: Τι είναι φιλοσοφία;

 

 

Γκέοργκ Χέγκελ

1770-1831

 

 

Φιλοσοφία: Λόγος και σκέψη

«Η γλαύκα της Αθηνάς πετάει, όταν πέφτει το σούρουπο»

§1

 

Από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα, η φιλοσοφία δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποιον επιστημονικό κλάδο και να διδαχτεί ως τέτοια. Παράλληλα δεν συνιστά κάποιο είδος σοφίας, που διδάσκεται και καθιστά κάποιους ανθρώπους πιο σοφούς από τους άλλους. Παρομοίως δεν είναι κοσμοθεωρία ή ιδεολογία, που επιχειρεί δογματικά να χρησμοδοτεί. Η φιλοσοφία έχει την απαρχή της σε μια μορφή προ-κατανόησης του εαυτού της: αρχίζει δηλαδή να είναι πράξη του ανθρώπινου λογισμού, όταν εκκινεί ως πράξη/δραστηριότητα γένεσης της ουσίας της. Τούτο, σύμφωνα με τον Χέγκελ, σημαίνει πως η έναρξη της φιλοσοφίας, σε γενικές γραμμές, ερείδεται σε κάποιες προϋποθέσεις, που δεν είναι εξωτερικές προς την ίδια την ουσία της, αλλά  ενυπάρχουν με/σε τούτη την ουσία της φιλοσοφίας. Εάν το φιλοσοφείν γενικώς διαμορφώνεται στην πορεία της ιστορίας ανάλογα με την ωρίμαση και τις διαφοροποιήσεις της ανθρώπινης σκέψης, τότε η φιλοσοφία δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στις/με τις αποσπασματικές εμπειρίες ή  παγιωμένες γνώσεις των επί μέρους παραστάσεων ή αντιλήψεων. Π.χ. η φιλοσοφία δεν ταυτίζεται με την παραστασιακή σκέψη της θρησκείας ή την αντίστοιχη εποπτική απεικονιστική της τέχνης.

Fr. Nietzsche: Γενεαλογία της Ηθικής-η ανατροπή των αξιών

 

Φρ. Νίτσε

1844–1900

 

Η ανατροπή όλων των αξιών

ως κατάφαση της ζωής

 

§1

 Η Γενεαλογία της ηθικής θεωρείται ως το πιο συστηματικό και συγκροτημένο έργο του Νίτσε. Γράφτηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες (1887) και πραγματεύεται, με έναν «πολεμικό τρόπο», το αξιακό σύστημα της Δύσης –θρησκευτικό, ηθικό και φιλοσοφικό– ως ένα σύστημα που αιχμαλώτισε την ελευθερία του ανθρώπου, έφθειρε την αυθυπόστασή του και υπονόμευσε τη γνώση. Όταν συνεπώς ο Νίτσε θέτει το ερώτημα της προέλευσης των ηθικών αξιών, ουσιαστικά αρνείται τον απόλυτο και αιώνιο χαρακτήρα τους: Δεν θεωρεί την εξέλιξη ως μια προοδευτική προσαρμογή, βασισμένη στη χρησιμότητα και τη συνήθεια, παρά μια διεργασία με ασυνέχειες και ρήξεις μεταξύ της πρωταρχικής κατάστασης και της παρούσας κατάστασης. Αν είναι θέμα εξήγησης της εξέλιξης, είναι πάνω απ' όλα θέμα καταγγελίας και απομυθοποίησής της: η σύγκριση μεταξύ της πρωταρχικής/αρχέγονης και της παρούσας κατάστασης δείχνει ότι η ηθική δεν είναι πρόοδος αλλά καταστροφή. Πίσω από την κριτική του ψεύδους της ηθικής του αλτρουισμού («χριστιανική» ηθική), ο Νίτσε θέτει τα θεμέλια για μια γενική εισβολή στον επίπλαστο κόσμο αυτού του ψεύδους.

Heidegger: η Φαινομενολογία και η έννοια του Φαινομένου

 

Martin Heidegger

1889-1976

 ΕΙΝΑΙ  ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ: §7

 

Η μέθοδος της έρευνας:

η ερμηνευτική φαινομενολογία

 

1. Στην πρώτη ενότητα, ο Heidegger μας λέει ότι, έχοντας καταστήσει ρητό το αντικείμενο της έρευνας που θα τον απασχολήσει στο Είναι και ο Χρόνος, θα αποσαφηνίσει και τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσει. Το θεματικό αντικείμενο είναι «το Eίναι των όντων» ή άλλως το «νόημα του Είναι εν γένει», δηλαδή αυτό που ήταν το κλασικό θέμα της Οντολογίας. Τώρα η μέθοδος των ιστορικά κληροδοτημένων οντολογιών ή «ανάλογων προσπαθειών» είναι «πολύ αμφισβητήσιμη». Ο Heidegger προσθέτει ότι σε αυτή την έρευνα, που ο ίδιος προτείνει, η λέξη Οντολογία έχει ένα πολύ ευρύ νόημα και ότι, ως εκ τούτου, η μέθοδος των παραδοσιακών οντολογιών δεν είναι κατάλληλη.