E. Levinas: πώς να σκεπτόμαστε τον Εαυτό και τον Άλλον;

 

Emmanuel Levinas

1905-1995

                                                     

«Ολότητα και Άπειρο»

[Ο Εαυτός και το Άλλο]

 

1. Θα συζητήσουμε για ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα του Levinas αλλά και της σύγχρονης φιλοσοφικής σκέψης. Φέρει τον τίτλο: Ολότητα και Άπειρο-Δοκίμιο για την εξωτερικότητα και είναι εκείνο το έργο, που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό, ευθύς ως δημοσιεύτηκε το 1961. Η θεμελιώδης νοητική γραμμή του εν λόγω έργου εκδιπλώνεται ως μια εκ νέου ανάληψη σκέψεων φαινομενολογικής υφής και ταυτόχρονα υπέρβασή τους με κατεύθυνση τη θεμελίωση μια ηθικά προσανατολισμένης ή συγκροτημένης μεταφυσικής του απείρου. Ο ίδιος ο Levinas, σε έναν πρόλογο που συνοδεύει τη γερμανική μετάφραση του έργου του, τονίζει ότι το βιβλίο προέκυψε από μια μακρά ενασχόληση με τα φαινομενολογικά κείμενα του Edmund Husserl και με το Είναι και Χρόνος (1927) του Martin Heidegger. Από αυτή την άποψη, τοποθετεί το πρώτο κύριο έργο του στην παράδοση της φαινομενολογίας, αλλά ως ένα έργο, που υποβάλλει αυτήν την παράδοση και μαζί της την ιστορία της φιλοσοφίας από τον Παρμενίδη και μετά σε ριζοσπαστική κριτική.

Πλάτων: ο "Παρμενίδης" και η θεωρία των Ιδεών

                                            Πλάτων

427‒347 π.Χ.

 

 Η διαλεκτική της Ιδέας στον Παρμενίδη

 

1. Ο Παρμενίδης γράφτηκε πιθανότατα μετά το τρίτο ταξίδι του Πλάτωνος στη Σικελία (361-360 π.Χ.), πριν από την ομάδα των όψιμων διαλεκτικών διαλόγων (Θεαίτητος, Σοφιστής, Πολιτικός). Το θέμα του είναι μια πλασματική μάλλον συνάντηση (περίπου το 450 π.Χ.) του 20χρονου τότε Σωκράτη με τον 65χρονο Παρμενίδη, επικεφαλής της φιλοσοφικής σχολής της Ελέας στη νότια Ιταλία, και τον 40χρονο μαθητή του Ζήνωνα. Ο Παρμενίδης, σύμφωνα με τον Χέγκελ, ανήκει στους πιο σημαντικούς διαλόγους της πλατωνικής διαλεκτικής και αποτελεί την καθαρή θεωρία των Ιδεών. Μπορεί μάλιστα να θεωρηθεί ότι εδώ εκφράζεται μια αληθινή κρίση της πλατωνικής σκέψης, καθώς έχει συντεθεί με απαράμιλλη δεξιοτεχνία, δυνάμει της οποίας η μελέτη των θεωρητικών δυσκολιών του πλατωνισμού οδηγείται στα άκρα. Είναι πράγματι ένας δύσκολος διάλογος, ίσως ο πιο δύσκολος από όλα τα άλλα έργα του Πλάτωνος.

Adorno: τι είναι η Διαλεκτική του Διαφωτισμού;

 

Theodor Adorno

1903-1969

 

Η Διαλεκτική του Διαφωτισμού

 

Ι. Ο Αντόρνο ανήκει αναμφισβήτητα στους σημαντικότερους στοχαστές όχι μόνο της σχολής της Φρανκφούρτης αλλά και της σύγχρονης κριτικής φιλοσοφίας. Επιδίωξε, μεταξύ άλλων, να εκσυγχρονίσει τη μαρξιστική θεωρία, ερμηνεύοντάς την υπό το πνεύμα της σύγχρονης υλικής πραγματικότητας. Στη σχολή της Φρανκφούρτης αποτελούσε την κύρια διαμεσολαβητική πνευματική δύναμη μεταξύ του μαρξισμού και όλης της άλλης φιλοσοφίας, καθώς και αυτής τούτης της φιλοσοφίας με την κοινωνιολογία. Οι μελέτες του για τον Χέγκελ, τον Χάιντεγκερ, τον Husserl, τον Kierkegaard και άλλους μεγάλους φιλοσόφους είναι απαράμιλλες ως προς την ευκρίνειά τους και έχουν την απήχηση που τους αξίζει όχι μόνο εντός αλλά και εκτός της γερμανόφωνης περιοχής. Η κριτική του στον Husserl είναι επίσης μια κριτική της επιστημολογίας όπως συνήθως τη γνωρίζουμε στην παραδοσιακή της σύλληψη. Πεδίο κεντρικό στις γενικότερες ανησυχίες του ήταν όχι μόνο οι πολιτισμικές σπουδές, η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία και η λογοτεχνική κριτική αλλά και η μουσική.