Nietzsche: Γενεαλογία της ηθικής

Φρ. Νίτσε

1844–1900

Γενεαλογία της ηθικής:

τι καταφάσκει και τι αρνείται;

                             

                                                            §1

     Μια συζήτηση για το έργο του Νίτσε: Γενεαλογία της ηθικής κυριολεκτικά μας προσφέρει ένα άνοιγμα στην πιο ακατάλυτη δύναμη εκείνων των ιδεών, που αποσυνθέτουν πλήρως το σαθρό οικοδόμημα της δυτικής ηθικής, ιδωμένης μάλιστα μέσα από όλες τις ιστορικές της παραλλαγές. Ως γνωστόν, το έργο γράφτηκε το 1887, σε διάστημα λίγων εβδομάδων, και έκτοτε έμελλε να αναδειχθεί σε  «πολεμική» οβίδα της ανθρώπινης σκέψης. Ως εκ τούτου, αν εκ πρώτης όψεως απηχεί το πνευματικό περιβάλλον της εποχής που γράφτηκε, επί της ουσίας απαιτεί εκάστοτε, για να κατανοηθεί, μια σύγχρονη ανάγνωση. Απαιτεί στ’ αλήθεια μια ανάγνωση, ικανή να συντρίβει στη ρίζα τους τα τυποποιημένα και κατεψυγμένα σχήματα του επαγγελματικού ακαδημαϊσμού, που αποτελεί το αρνητικά μηδενιστικό ηθικό-πνευματικό προπύργιο του αδύνατου τύπου ανθρώπου, καθώς και οποιοδήποτε άλλο σχήμα που αντιπαλεύει ως θανάσιμο εχθρό τον ανώτερο τύπο ανθρώπου. Στη δική της

Σοφοκλής: η τραγικότητα της ύπαρξης

Σοφοκλής

(497/496 - 406 π.Χ)

Πώς εκτυλίσσεται ο τραγικός Λόγος της ύπαρξης

§1

Γενικά γνωρίσματα

     Είναι ο δεύτερος χρονικά δραματικός/τραγικός ποιητής, μετά τον Αισχύλο. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου έζησε, δημιούργησε ένα τεράστιο σε ποσότητα και ποιότητα έργο και πέθανε. Από τη συνολική του παραγωγή ‒123 έργα‒ έχουν σωθεί επτά ολόκληρες τραγωδίες:  Αίας, Αντιγόνη, Τραχίνιαι, Οιδίπους τύραννος, Ηλέκτρα, Φιλοκτήτης, Oιδίπους επί Κολωνώ. Απ’ αυτές χρονολογούνται με ακρίβεια μόνο δυο: ο Φιλοκτήτης  (θριάμβευσε το 409) και ο Οιδίπους επί Κολωνώ (διδάχτηκε μετά τον θάνατό του το 401). Από τις άλλες τραγωδίες ξέρουμε σχετικά, για την Αντιγόνη,  ότι διδάχτηκε λίγο πριν το 441. Υπάρχει επίσης μια γενική εκτίμηση πως το αρχαιότερο από τα σωζόμενα έργα του είναι ο Αίας. Στα παλαιότερα έργα του ανήκουν επίσης και οι Τραχίνιες. Το επίκεντρο του ενδιαφέροντος του ποιητή εστιάζεται στο να σκεφτεί το άτομο με τις συναφείς καταστάσεις του, που συνθέτουν την τραγικότητα του ποιητικού λόγου. Οι ήρωες, που πλάθει ο Σοφοκλής, τίθενται αποφασιστικά στο κέντρο του αγώνα της ζωής και δείχνουν να μην κάμπτονται από τίποτα. Ξεπερνούν κι αυτό τον εμπαιγμό των θεών. Αυτός ο ακατάβλητος τραγικός ποιητής είχε αποκτήσει μια υψηλή μόρφωση, βοηθούμενος προς τούτο και από την άνετη οικονομική του κατάσταση. Ήταν πολυτάλαντος και διακρίθηκε καθ’ όλη την πολύμορφη δραστηριότητά του ως ποιητής, μουσικός, χορευτής, αλλά και ως ηθοποιός. Η διαφορετικότητα της εποχής, σε σχέση με εκείνη του Αισχύλου, επιτρέπει να αναδύεται μια άλλη εικόνα για τον άνθρωπο. Ο τελευταίος βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος κόσμου και κινείται ανάμεσα σε συγκρουόμενα καθήκοντα και αμφισβητούμενους τρόπους ζωής. Η εμπιστοσύνη τώρα στον άνθρωπο είναι μεγαλύτερη και ανάλογη με την αναγνώριση του μεγαλείου που κρύβει μέσα του.