Αριστοτέλης: Πώς νοείται η ευδαιμονία;

 

Αριστοτέλης

384-322 π.Χ.

 

Ο άνθρωπος είναι η ευδαιμονία του

§1

Τι είναι ο άνθρωπος;

Ο άνθρωπος αποτελεί για τον εαυτό του ένα αίνιγμα. Σχετικά με την ουσία του, ο Καντ έθεσε τα εξής ερωτήματα: Τι μπορώ να γνωρίζω; Τι οφείλω να πράττω; Τι μου επιτρέπεται να ελπίζω; Τι είναι ο άνθρωπος; Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο άνθρωπος αποτελείται από θνητό σώμα και αθάνατη ψυχή. Τα βασικά της τμήματα είναι: Λογιστικό [=νοητική δύναμη], Θυμοειδές [=συναισθήματα, πάθη, βούληση για τιμές-αξιώματα-εξουσία], Επιθυμητικό [=ορμές και ένστικτα]. Με βάση αυτό το τριμερές της ψυχής, οι άνθρωποι χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: 1. όσοι αγαπούν τη σοφία – αντιστοιχία με το Λογιστικό· 2. όσοι αγαπούν τη δόξα/γνώμη – αντιστοιχία με το Θυμοειδές· 3. όσοι αγαπούν το χρήμα – αντιστοιχία με το  Επιθυμητικό. Πρόκειται για μια μεγαλοφυή σύλληψη του τύπου/της ουσίας του ανθρώπου, που παραμένει πάντα επίκαιρη και βρίσκεται πάνω από κάθε ταξικό καθορισμό του ανθρώπινου τύπου/της ανθρώπινης ουσίας: στην πρώτη περίπτωση λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός ανάπτυξης της συνείδησης, ενώ στη δεύτερη κυριαρχούν, κατ’ απόλυτο τρόπο, εξωτερικοί-υλικοί-οικονομικοί όροι, που από μόνοι τους δεν  ανοίγουν στον άνθρωπο το δρόμο προς την ευτυχία παρά προς την κόλαση. Π.χ.  διαχρονικά  στρεβλές αντιλήψεις και αντίστοιχες θεσμικές πρακτικές περί σοσιαλισμού, δημοκρατίας και παρομοίων φαντασμάτων του σύγχρονου αντι-ευδαιμονικού κόσμου. Σε όλες αυτές τις φαντασιακές οντογενέσεις του ανθρώπου, με μόνο κριτήριο το ταξικό ή ωμά υλικο-οικονομικό, απουσιάζει η καλλιέργεια της συνείδησης, δηλαδή η ενεργός δράση της φιλοσοφικής παίδευσης του ανθρώπου, και παράγονται πολιτικά όντα ευτελούς χαρακτήρα. Και μάλιστα τέτοιου είδους ευτελή ή διεστραμμένα όντα, στο πεδίο της πολιτικής ή στη σφαίρα της οικονομίας, της διανόησης, της θεσμισμένης εκπαίδευσης, της χειραγωγούμενης επιστημοσύνης κ.λπ., ώστε να αποδίδουν το τερατοειδές, το δυσαρμονικό, το ανεστραμμένο, το διεστραμμένο στοιχείο στο έτερον-Είναι του ανθρώπου, στην ετερότητά του, και όχι στο ίδιον αυτού Είναι, με αποτέλεσμα να κυοφορεί το κακό ο Άλλος και όχι ο ίδιος ο Εαυτός.

Hegel: Πώς νοείται η ουσία του Συγκεκριμένου;

 

HEGEL

Το  Συγκεκριμένο ως η πραγματοποιημένη Κίνηση του Όλου

 

Ι. Η έννοια του Συγκεκριμένου, σε συνάφεια και με εκείνη του Αφηρημένου, αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της πυρηνικής σκέψης του Χέγκελ. Ως εκ τούτου, η θεωρία και η πράξη του Συγκεκριμένου δεν είναι μια αυτονόητη και για πάντα δεδομένη πραγματικότητα, όπως πιστεύεται συνήθως, αλλά μια ενεργώς πραγματικότητα, όπως εννοεί την τελευταία ο Χέγκελ ως διαλεκτική δι-εργασία του Αισθητού και του Πνευματικού. Στην καθημερινή μας ζωή το Συγκεκριμένο πνίγεται μέσα στην ιδεολογική ασάφεια των πάσης φύσεως -ισμών, που συνοψίζονται σε δυο γενικές κατηγορίες: 1. Εκείνη του μονοδιάστατου υλισμού και της πιο βάρβαρης υλιστικής σκοπιάς, που εννοεί το Συγκεκριμένο  ως μια άμεση υλική ή αισθητή κατάσταση, στιγμή, συνθήκη, συμπεριφορά, στάση κ.λπ. 2. Εκείνη η απόλυτα δογματική σκοπιά ενός κακοποιημένου ιδεαλισμού, που θεωρεί την αισθητή πραγματικότητα, την παρούσα ζωή ως το καζάνι της κολάσεως και την αναθεματίζει στο όνομα μιας μελλοντικά αληθινής και απο-ενοχοποιημένης ζωής.

Ήθος του Λόγου: από τον Όμηρο στον Σωκράτη

 

Αρχαία Ελληνική Ηθική:

Έργο και Λόγος

 

1. Όταν κανείς επιχειρεί να συγκεντρώσει την προσοχή του στην Ηθική ως τέτοια, αδιακρίτως χρονικής περιόδου, ο νους του πηγαίνει ευθέως στην ελληνική αρχαιότητα. Εδώ για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ο εν λόγω όρος με τη σκέψη ότι τίποτε στον άνθρωπο δεν είναι δεδομένο, πέραν της βιολογικής του συνθήκης, και όλα καθορίζονται με βάση τον τρόπο ζωής, που επιλέγει κανείς για να ζει, όχι μόνο απλώς αλλά και καλώς. Πώς λοιπόν αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες την Ηθική; Η έννοια της Ηθικής σχετιζόταν με αυτή τούτη την ουσία και