Φρίντριχ Νίτσε
1844-1900
Νίτσε:
Γίγνεσθαι και Είναι στον Ηράκλειτο
§1. Ο Νίτσε διέκρινε έγκαιρα και με μοναδική ακρίβεια νοημάτων τη βαθύτερη σημασία των θεμελιωδών ιδεών και σκέψεων του Ηράκλειτου. Σε κάθε ευκαιρία της στοχαστικής του πορείας δεν έπαυε να εκθειάζει τη σκέψη του Μεγάλου Εφέσιου και να αισθάνεται πολύ κοντά του. Σε ένα από τα κείμενά του για τον Ηράκλειτο γράφει σχετικά:
Παρμενίδης
περίπου 515-440 π.Χ.
Να σκέπτεσαι και να μιλάς
§1
I
Αρχαίο κείμενο
Απόσπασμα 3
… τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν
τε καὶ εἶναι.
Απόσπασμα 8, 34-41
Ταὐτὸν
δ΄ ἐστὶ νοεῖν τε
καὶ οὕνεκεν ἔστι
νόημα.
Οὐ γὰρ ἄνευ τοῦ ἐόντος, ἐν ᾧ πεφατισμένον ἐστίν,
εὑρήσεις
τὸ νοεῖν.
ΙΙ
Μετάφραση
Απόσπασμα 3
Γιατί το ίδιο είναι το Νοείν και το Είναι.
Απόσπασμα 8, 34-37
Το ίδιο είναι το νοείν και η σκέψη ότι
αυτό είναι
[ή: το ίδιο .. και η αιτία που το
σκέπτεται].
Γιατί χωρίς το ον, μέσα στο οποίο είναι
εκφρασμένο,
δεν θα βρεις το νοείν.
Πλάτων
427‒347 π.Χ.
Τι μας διδάσκει ο «Μένων»;
§1
Πριν από
λίγες ημέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις
Ζήτρος ένα νέο βιβλίου μου με τίτλο: Πλάτων Μένων, η πλατωνική θεωρία της ανάμνησης-το
διδακτό της πολιτικής αρετής. Πρόκειται για μετάφραση, ανάλυση και
ερμηνεία του σημαντικού πλατωνικού Διαλόγου: Μένων.
Αυτός ο Διάλογος ανήκει στα έργα της περιόδου, που ο Πλάτων ιδρύει την Ακαδημία (387 π.Χ. περίπου) και κατά την οποία έχει γράψει και τα σπουδαιότερα έργα του. Πρόκειται για έναν σχετικά μικρό Διάλογο, ασύγκριτα όμως γοητευτικό, όπου ο Πλάτων δια του Σωκράτη εισάγει τη θεωρία της ανάμνησης. Κεντρικό θέμα του έργου είναι το ζήτημα της αρετής και δη της πολιτικής αρετής. Ένα ζήτημα που απασχολούσε κατά κόρον τους φιλοσοφικούς κύκλους της Αθήνας. Τους απασχολούσε τόσο πολύ, αφενός γιατί αφορούσε το πώς πρέπει να ζει κανείς και αφετέρου γιατί σχετιζόταν με τον τρόπο άσκησης της πολιτικής και με τον αγώνα ενάντια στη δημοκρατικοφανή φαυλοκρατία. Για τους ίδιους λόγους γενικώς αγγίζει και αξίζει να αγγίζει τους σημερινούς ανθρώπους.
Επίκουρος
341-271 π.Χ.
1. Ο Επίκουρος επιχείρησε να δώσει μια ορθή εξήγηση στα φαινόμενα της ζωής, θεωρώντας πως η φιλοσοφική παράδοση δεν ήταν σε θέση να δώσει απαντήσεις στα απλά ερωτήματα για τη ζωή και τον θάνατο· ερωτήματα σε κάθε περίπτωση, που δεν είναι εύκολο πάντα να απαντηθούν με νοηματική ακρίβεια. Η συνολική προσπάθεια του Επίκουρου έγκειται στο να συλλάβει μια άλλη ιδέα της φιλοσοφίας, πέρα από εκείνη της σωκρατικής παράδοσης, του Πλάτωνα, όπως επίσης του Αριστοτέλη. Η πεμπτουσία αυτής της ιδέας αναζητείται στη βίωση μακριά από οποιαδήποτε συμμετοχή στα κοινά και κάθε είδους δημόσια συζήτηση (εκκλησία του δήμου κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση πάντως η φιλοσοφική αντίληψη του Επίκουρου δεν θα μπορούσε να αποφύγει τη γενική γραμμή της φιλοσοφικής παράδοσης, η οποία (γραμμή) εντοπίζεται στην ορθολογική εξήγηση.
Η έννοια της Διαμεσολάβησης
1. Η διαμεσολάβηση συνυφαίνεται με το όλο της εγελιανής φιλοσοφίας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που η εν λόγω φιλοσοφία να μην είναι τίποτε άλλο παρά φιλοσοφία της ολικής, της απόλυτης διαμεσολάβησης. Εκεί όπου είναι παρούσα η διαμεσολάβηση είναι παρούσα και η αμεσότητα:
Κεφάλαιο
Τρίτο
Η
κοσμικότητα του κόσμου
§ 14
Η ιδέα
της κοσμικότητας του κόσμου εν γένει
1. Στο τρίτο κεφάλαιο ο Χάιντεγκερ θα αναλύσει το πρώτο δομικό στοιχείο της θεμελιώδους σύστασης του Dasein, δηλαδή το εντός-του-κόσμου-Είναι. Αυτό το πρώτο στοιχείο έχει να κάνει με τον κόσμο και την κοσμικότητα. Η τελευταία είναι ίδιον και συστατικό χαρακτηριστικό του κόσμου. Είναι αυτή που κάνει τον κόσμο να είναι κόσμος. Η παράγραφος 14 έχει ως θέμα την εξήγηση αυτού που είναι ο κόσμος. Και αυτό που είναι ο κόσμος, ο Heidegger το ονομάζει κοσμικότητα. Έτσι αυτό που ερευνάται εδώ είναι ένα από τα στοιχεία του εντός- του-κόσμου-Είναι, δηλ. εκείνο, που ονομάζεται κόσμος. Ο κόσμος λοιπόν δεν είναι ένα γενικής φύσης αντικείμενο, αλλά στοιχείο [ή στιγμή] του ίδιου του Dasein. Το να διερωτόμαστε για την κοσμικότητα του κόσμου είναι το ίδιο με το να διερωτόμαστε για τη λειτουργία που έχει ο κόσμος μέσα στο εντός-του-κόσμου-Είναι. Το πρώτο που μας συμβαίνει τώρα είναι να περιγράψουμε τον κόσμο ως φαινόμενο, κάτι που δεν είναι εύκολο. Διότι πάντοτε συναντάμε μόνο ενδοκοσμικά φαινόμενα, χωρίς να συναντάμε τον κόσμο ως όλο. Εάν επιχειρήσουμε να συναθροίσουμε όλα όσα υπάρχουν στον κόσμο, π.χ. σπίτια δέντρα βουνά, κλπ., δεν θα φτάσουμε ποτέ να έχουμε ενώπιόν μας την ολότητα του φαινομένου: κόσμος.
Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος
570–480 (περίπου)
Ολυμπιακοί αγώνες:
Θέαμα εξουσιασμού, αμορφωσιάς και βαρβαρότητας
§1
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις
Οι Ολυμπιακοί αγώνες, αυτοί καθεαυτούς, είναι μια αθώα πραγματικότητα, όπου συναντιούνται όλοι οι λαοί του κόσμου μέσω των αθλητών τους και φαίνεται να καλλιεργείται ένας ευγενής συναγωνισμός. Όταν όμως ιδωθούν από την πλευρά διαφόρων σκοπιμοτήτων, τότε παύει να είναι κάτι το αθώο, έτσι ώστε ο πρωταθλητισμός των ποδιών, των χεριών, των αλμάτων κ.λπ. να περνάει για ύψιστη πνευματικότητα και κατ’ επέκταση εθνική ευφορία. Το αποτέλεσμα είναι να βλέπουμε, όπως αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα, αντι-αισθητικά και αντιδεολογικά θεάματα από τη συμπεριφορά των μαζών απέναντι στους νικητές Ολυμπιονίκες, των μέσων μαζικής επικοινωνίας, των ακατέργαστων πολιτικών και παρόμοιων νηπίων σε Γνώση και επί-Γνωση
