Ο Πυθαγόρας και η φιλοσοφική του θεωρία

 

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ  

ΚΑΙ  

ΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΣ 

1. Ο Πυθαγόρας καταγόταν από τη Σάμο, αλλά μετανάστευσε στην Ιταλία, κατά άλλους λόγω πολιτικών προβλημάτων, κατά άλλους μετά την περσική εισβολή, ιδρύοντας στον Κρότωνα σχολή με ημιθρησκευτικό και μυητικό χαρακτήρα. Υπό αυτή την έννοια, εκφράζει μια μετάβαση από την ιωνική σκέψη σε αυτήν της ιταλικής σχολής, αλλά επιπλέον αντιπροσωπεύει και τη μονιμότητα μυθικών και θρησκευτικών στοιχείων στη φιλοσοφική σκέψη. Είναι μια μυστηριώδης και σχεδόν θρυλική φιγούρα, που περιβάλλεται από μυστήριο ίσως λόγω των ίδιων των χαρακτηριστικών της σχολής του. Υπάρχουν εικασίες για πιθανή αιγυπτιακή επιρροή στην Πυθαγόρεια σκέψη, αφού ο Πυθαγόρας υπερασπίζεται μια ιδιαίτερη αντίληψη περί αθανασίας και μετεμψύχωσης της ψυχής. Βέβαια, αυτές οι πεποιθήσεις δεν ήταν ξένες στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο, αφού βρέθηκαν να είναι ζωντανές στην πολιτισμική παράδοση της Θράκης, στη βόρεια Ελλάδα.

Γιατί οι άνθρωποι πρέπει να φιλοσοφούν;

 

Ο άνθρωπος είναι φύσει φιλοσοφικό Ον

 

1. Εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπου, ως σκεπτόμενου όντος, είναι η  έντονη εσωτερική διάθεση για αναζήτηση, για γνώση, για μάθηση και για έρευνα. Όλοι οι σπουδαίοι σταθμοί της ιστορίας δεν μπορούν να κατανοηθούν χωρίς την έμφυτη ορμή και κλίση του ανθρώπου προς μια τέτοια γνώση. Η τάση αυτή του ειδέναι οδηγεί, αν υπάρχει και σωστός προσανατολισμός, στην προχώρηση πέραν μιας σκόρπιας εμπειρίας ή απλής γνώμης. Υπό μια γενική, καθολική άποψη, όλοι σχεδόν οι άνθρωποι εμφανίζουν στιγμές στη ζωή τους, όπου νιώθουν την ανάγκη να οργανώσουν τη σκέψη τους, λιγότερο ή περισσότερο φιλοσοφικά, για να αντιμετωπίσουν τους γρίφους ή τις ξαφνικές κακοτοπιές της ζωής. Αλλά και εκείνοι που φαίνεται πως αρνούνται τον αναντικατάστατο ρόλο της φιλοσοφίας στη ζωή και την επιστήμη εν γένει, με τον τρόπο τους φιλοσοφούν. Ο Αριστοτέλης απαντά ως εξής στους κάθε είδους αρνητές της φιλοσοφίας:

Πλάτων: ο αληθινός φιλόσοφος και ο φαύλος πολιτικός

 

Πλάτων

427 π.Χ.–347 π.Χ. 

 

 Φαύλος πολιτικός: ο όλεθρος της πολιτείας

§1

 Ίδιον των Ελλήνων της αρχαιότητας  ήταν η συνύφανση πολιτικής θεωρίας και πολιτικής πράξης. Όσο καλλιεργούσαν σε βάθος την πολιτική θεωρία, την πολιτική θεώρηση των πραγμάτων, τόσο αποδεικνύονταν ικανοί να παράγουν διαρκώς αληθινή πολιτική πράξη και αντίστροφα. Η πολιτική θεωρία, κατά κανόνα, είχε ως βάση τη φιλοσοφία και δη την πολιτική φιλοσοφία. Όσο αναπτυσσόταν συστηματικά η τελευταία, τόσο συνέβαλε τα μέγιστα στο να πλημυρίσει ο αρχαίος κόσμος από εκείνα τα πολύ δυνατά κείμενα των αττικών ρητόρων, των λογογράφων, των ποιητών, των ιστορικών, των φιλοσόφων κ.α. Η πολιτική φιλοσοφία, από άποψη αρχής, δεν καλλιεργήθηκε ως ένας ιδιαίτερος κλάδος ή κατεύθυνση της φιλοσοφίας, αλλά ήταν αυτή τούτη η φιλοσοφική σκέψη που δεν ξεχώριζε τον εαυτό της από την πολιτική. Καθ’ όλη εξάλλου την ιστορική της εξέλιξη η φιλοσοφία δεν έπαψε να συνδέεται με την πολιτική ως σκέψη της Πόλεως. Γι’ αυτό και το σύνολο σχεδόν των φιλοσοφικών θεωριών, έμμεσα ή άμεσα, διεκδικούσαν μια πολιτική προτεραιότητα. Μια τέτοια προτεραιότητα χαρακτήριζε ουσιαστικά όλο το φιλοσοφικό έργο του Πλάτωνα.

Hegel: Τι είναι η Αλήθεια;

 

Hegel

1770–1831

 

Η Αλήθεια φιλοσοφείται συγκεκριμένα

 

1. Η έννοια της Αλήθειας διατρέχει πότε έμμεσα και πότε άμεσα το σύνολο της εγελιανής φιλοσοφίας και την καθορίζει ουσιαστικά. Είναι καθοριστική, γιατί φωτίζει τα ένδον και τα έξω της ιδεαλιστικής τάσης της Γνώσης. Στο προγραμματικό κείμενο του Προλόγου της Φαινομενολογίας του πνεύματος γράφει, μεταξύ άλλων, ο Χέγκελ: