ΗΘΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ
· Υπάρχουν πολλά είδη ηθικής σύγκρουσης:
α) σύγκρουση με τους άλλους.
β) σύγκρουση με τον εαυτό μας.
γ) σύγκρουση για το τι πρέπει να κάνουμε με τις άλλες απόψεις.
δ) σύγκρουση σχετικά με το ποιες από τις απόψεις των άλλων πρέπει να αποδεχόμαστε ή να απορρίπτουμε.
· Τα διάφορα είδη ηθικής σύγκρουσης ανήκουν στην κατηγορία της σύγκρουσης καθηκόντων.
Παραδείγματα σύγκρουσης καθηκόντων:
α) να λέει κανείς την αλήθεια και να σώζει τη ζωή κάποιου ή να αποφεύγει να του προκαλέσει στενοχώρια.
β) να λέει κανείς ψέμα για να σώζει ζωές.
γ) πίστη στους φίλους ή στους ευεργέτες ή πίστη στην πατρίδα ή σε επαγγελματικούς κώδικες ή σε σημαντικές αναλήψεις υποχρεώσεων.
· Λόγοι που μπορεί να προκαλούν τέτοιες συγκρούσεις:
α) ασυμβίβαστες ή μη πραγματοποιήσιμες υποσχέσεις.
β) λάθη επιλογής ή αδυναμίες.
γ) ελλιπής γνώση.
δ) κυρίως το γεγονός ότι δύο είδη ηθικών απαιτήσεων, που είναι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα ή σε μια συγκεκριμένη περίπτωση.
· Οι σημασίες του «πρέπει»:
α) το «πρέπει» ως ηθικά απαιτούμενο.
β) το «πρέπει» με την έννοια ότι μπορεί ή δεν μπορεί να γίνει κάτι.
γ) το «πρέπει» με την έννοια ότι αποφασίζει κανείς να εκπληρώσει μια από δύο ή περισσότερες υπαρκτές υποχρεώσεις.
δ) το «πρέπει», χρησιμοποιούμενο ως «υποχρέωση» και «καθήκον» για δυο διαφορετικούς σκοπούς:
1. για να αναφέρουμε ή να εκφράσουμε ηθικές απόψεις ή απαιτήσεις της κοινωνίας.
2. για την εκφράσουμε προσωπική ηθική άποψη ή πεποίθηση.
· Τρόποι αντιμετώπισης των ηθικών συγκρούσεων:
α) να γίνεται διάκριση ανάμεσα στα καθήκοντα που ανήκουν στην τάξη της υποχρέωσης, π.χ. να λέει κανείς την αλήθεια, να τηρεί τους νόμους κ.λ.π., και στα επιθυμητά καθήκοντα, π.χ. το ενδιαφέρον ή η επιθυμία κάποιου να γίνει πλούσιος κ.α.
β) τα υποχρεωτικά ή τέλεια καθήκοντα ή τα καθήκοντα της τέλειας υποχρέωσης έχουν μια γενική ισχύ και δεν οδηγούν σε συγκρούσεις, γιατί δεν υπάρχει προαίρεση. Μπορούμε να επιλέξουμε μόνο τον τρόπο επιτέλεσης αυτών των καθηκόντων.
γ) Τα πρώτα δεν επιδέχονται αναβολή ή ακύρωση σε αντίθεση με τα δεύτερα.
δ) Τα τέλεια καθήκοντα είναι καθορισμένα και συνεπάγονται αντίστοιχα δικαιώματα σε συγκεκριμένα άτομα.
