Φρίντριχ Νίτσε
1844-1900
Ο υπεράνθρωπος:
μέτρο όλων των πραγμάτων
§1
Σκλάβος και
υπεράνθρωπος νοούνται ως δυο άκρως
αντίθετοι τύποι του ανθρώπου, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί και συνεχίζουν να
διαμορφώνονται ιστορικά και κοινωνικά-πολιτικά-πολιτισμικά. Πρόκειται για
μια αντίθεση, μπροστά στην οποία η αντίθεση των κοινωνικών τάξεων μοιάζει
σαν όαση. Σύμφωνα με τον Νίτσε, σκλάβος ορίζεται εκείνος ο τύπος ανθρώπου, που ενεργεί
και σκέφτεται ως μέλος ή μέρος μια ομάδας, μιας αγέλης, όπως λέει ο
φιλόσοφος· ως τέτοιο μέρος παραδίδει την ατομικότητά του, το αυτεξούσιό του σε
μια ξένη, εξωτερική αρχή ή πηγή, η οποία άγει και φέρει μια τέτοια ατομικότητα
με βάση τις δικές της εντολές, ήτοι τη δική της αρχή. Έτσι ο σκλάβος δεν
είναι απλώς ο καταπιεσμένος οικονομικά κ.λπ., δηλαδή ο προλετάριος,
αλλά και εκείνος ο ανίκανος ‒και γι’ αυτό αδύναμος‒ άνθρωπος
που δομείται σε εξουσία και εξουσιάζει φαινομενικά τον οικονομικά,
ας πούμε, αδύναμο, αλλά στην πράξη επιχειρεί, δια της εξουσίας, να αποδυναμώσει
τον δυνατό/δυνατούς άνθρωπο/ανθρώπους, τον ανώτερο άνθρωπο. Από εδώ λοιπόν
προκύπτει η αναγκαιότητα του υπεράνθρωπου.