Σάββατο 25 Δεκεμβρίου 2021

Hegel: Τι είναι φιλοσοφία;


 

 

Γκέοργκ Χέγκελ

1770-1831

 

 

Φιλοσοφία: Λόγος και σκέψη

«Η γλαύκα της Αθηνάς πετάει, όταν πέφτει το σούρουπο»


§1

 

Από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα, η φιλοσοφία δεν μπορεί να ενταχθεί σε κάποιον επιστημονικό κλάδο και να διδαχτεί ως τέτοια. Παράλληλα δεν συνιστά κάποιο είδος σοφίας, που διδάσκεται και καθιστά κάποιους ανθρώπους πιο σοφούς από τους άλλους. Παρομοίως δεν είναι κοσμοθεωρία ή ιδεολογία, που επιχειρεί δογματικά να χρησμοδοτεί. Η φιλοσοφία έχει την απαρχή της σε μια μορφή προ-κατανόησης του εαυτού της: αρχίζει δηλαδή να είναι πράξη του ανθρώπινου λογισμού, όταν εκκινεί ως πράξη/δραστηριότητα γένεσης της ουσίας της. Τούτο, σύμφωνα με τον Χέγκελ, σημαίνει πως η έναρξη της φιλοσοφίας, σε γενικές γραμμές, ερείδεται σε κάποιες προϋποθέσεις, που δεν είναι εξωτερικές προς την ίδια την ουσία της, αλλά  ενυπάρχουν με/σε τούτη την ουσία της φιλοσοφίας. Εάν το φιλοσοφείν γενικώς διαμορφώνεται στην πορεία της ιστορίας ανάλογα με την ωρίμαση και τις διαφοροποιήσεις της ανθρώπινης σκέψης, τότε η φιλοσοφία δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στις/με τις αποσπασματικές εμπειρίες ή  παγιωμένες γνώσεις των επί μέρους παραστάσεων ή αντιλήψεων. Π.χ. η φιλοσοφία δεν ταυτίζεται με την παραστασιακή σκέψη της θρησκείας ή την αντίστοιχη εποπτική απεικονιστική της τέχνης.

Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου 2021

Fr. Nietzsche: Γενεαλογία της Ηθικής-η ανατροπή των αξιών



 

Φρ. Νίτσε

1844–1900

 

Η ανατροπή όλων των αξιών

ως κατάφαση της ζωής

 

§1

 Η Γενεαλογία της ηθικής θεωρείται ως το πιο συστηματικό και συγκροτημένο έργο του Νίτσε. Γράφτηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες (1887) και πραγματεύεται, με έναν «πολεμικό τρόπο», το αξιακό σύστημα της Δύσης –θρησκευτικό, ηθικό και φιλοσοφικό– ως ένα σύστημα που αιχμαλώτισε την ελευθερία του ανθρώπου, έφθειρε την αυθυπόστασή του και υπονόμευσε τη γνώση. Όταν συνεπώς ο Νίτσε θέτει το ερώτημα της προέλευσης των ηθικών αξιών, ουσιαστικά αρνείται τον απόλυτο και αιώνιο χαρακτήρα τους: Δεν θεωρεί την εξέλιξη ως μια προοδευτική προσαρμογή, βασισμένη στη χρησιμότητα και τη συνήθεια, παρά μια διεργασία με ασυνέχειες και ρήξεις μεταξύ της πρωταρχικής κατάστασης και της παρούσας κατάστασης. Αν είναι θέμα εξήγησης της εξέλιξης, είναι πάνω απ' όλα θέμα καταγγελίας και απομυθοποίησής της: η σύγκριση μεταξύ της πρωταρχικής/αρχέγονης και της παρούσας κατάστασης δείχνει ότι η ηθική δεν είναι πρόοδος αλλά καταστροφή. Πίσω από την κριτική του ψεύδους της ηθικής του αλτρουισμού («χριστιανική» ηθική), ο Νίτσε θέτει τα θεμέλια για μια γενική εισβολή στον επίπλαστο κόσμο αυτού του ψεύδους.

Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου 2021

Heidegger: η Φαινομενολογία και η έννοια του Φαινομένου


 

Martin Heidegger

1889-1976


 ΕΙΝΑΙ  ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ: §7

 

Η μέθοδος της έρευνας:

η ερμηνευτική φαινομενολογία

 

1. Στην πρώτη ενότητα, ο Heidegger μας λέει ότι, έχοντας καταστήσει ρητό το αντικείμενο της έρευνας που θα τον απασχολήσει στο Είναι και ο Χρόνος, θα αποσαφηνίσει και τη μέθοδο που θα χρησιμοποιήσει. Το θεματικό αντικείμενο είναι «το Eίναι των όντων» ή άλλως το «νόημα του Είναι εν γένει», δηλαδή αυτό που ήταν το κλασικό θέμα της Οντολογίας. Τώρα η μέθοδος των ιστορικά κληροδοτημένων οντολογιών ή «ανάλογων προσπαθειών» είναι «πολύ αμφισβητήσιμη». Ο Heidegger προσθέτει ότι σε αυτή την έρευνα, που ο ίδιος προτείνει, η λέξη Οντολογία έχει ένα πολύ ευρύ νόημα και ότι, ως εκ τούτου, η μέθοδος των παραδοσιακών οντολογιών δεν είναι κατάλληλη.

Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2021

Hegel: το ταξίδι της φιλοσοφίας στον χρόνο

 

Hegel

1770-1831

 

Η διαλεκτική βίου και έργου

 

1. Πώς αποτιμάται συνήθως η σχέση βίου και έργου σε έναν φιλόσοφο; Ο Νίτσε υποστηρίζει ότι η φιλοσοφία είναι μια συγκαλυμμένη βιογραφία. Σε ένα γενικότερο πεδίο εμφανίζονται συνήθως δυο ακραίες θέσεις, αντίθετες η μις προς την άλλη. Η πρώτη μας λέει πως είναι απολύτως απαραίτητο να γνωρίζουμε τη ζωή ενός φιλοσόφου για να κατανοήσουμε τη σκέψη του. Και τούτο, διότι η σκέψη δεν είναι κάτι έξω από την ύπαρξή μας, αλλά προορίζεται, μεταξύ άλλων, να εκφράζει αυτή την ύπαρξη. Σύμφωνα με τη δεύτερη θέση, σε μεγάλο βαθμό κυρίαρχη στις μέρες μας, η φιλοσοφική σκέψη υπερβαίνει την υποκειμενική ύπαρξη, έστω και μόνο επειδή τείνει προς μια ιδεατή αντικειμενικότητα. Κατά συνέπεια, τα γεγονότα της εμπειρικής ζωής του φιλοσόφου δεν έχουν μεγαλύτερη σημασία από το ότι θεωρούνται εν πολλοίς ανέκδοτα χωρίς ενδιαφέρον. Κάτι τέτοιο εννοούσε ο Χάιντεγκερ, όταν άρχιζε τα μαθήματά του για τον Αριστοτέλη συνοψίζοντας τη ζωή του σε μια φράση: «Γεννήθηκε, έζησε, πέθανε».

Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021

Αριστοτέλης: για τη θεωρία του περί φύσει δούλου


 

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

384-322 π.Χ.

 

Πώς ορίζεται ο δούλος;

 

     1. Η συζήτηση για τον ορισμό, τον προσδιορισμό και τη θέση του δούλου μέσα στην πολιτική κοινωνία από τον Αριστοτέλη είναι μακρά και πολυσύνθετη. Ειδικά στην εποχή μας υπερτονίζεται στρεβλά, ιδιαίτερα στους κόλπους ορισμένων [παρα]μορφωτικών ιδρυμάτων ή και μεμονωμένων μελετητών, πως ο Αριστοτέλης στηρίζει ανεπιφύλακτα τον θεσμό της δουλείας και δεν φείδεται να μιλάει για τον φύσει δούλο. Υπάρχουν όμως και κάποιοι μελετητές που επιχειρούν να διεισδύσουν πιο βαθιά στη σκέψη του Αριστοτέλη και, απαλλαγμένοι από ιδεολογικές παραμορφώσεις, διακρίνουν στη σχετική θεωρία του φιλοσόφου, τον περιορισμό του θεσμού της δουλείας. Το πρώτο ζήτημα, επομένως, που χρειάζεται να μας απασχολεί εδώ είναι γιατί υπάρχουν δούλοι, ποια είναι η χρήση τους και τελικά πώς μπορεί να οριστεί ο δούλος. Η φυσική πραγματικότητα και η πιο σημαντική, συγκριτικά με το άτομο, είναι η πόλη και όλα τα πράγματα καθορίζονται από το έργο που επιτελούν και τις δυνατότητες που έχουν[1]. Αν δεν προσδιορίζονται απ’ αυτά τα στοιχεία, τότε δεν μπορούμε να λέμε ότι είναι αυτά τούτα, ότι είναι ο εαυτός τους, παρά ότι είναι μόνο κατ’ όνομα τέτοια[2]. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με το άτομο που αποκόπτεται από το όλο, δηλαδή από την πόλη. Ένα άτομο, που πιστεύει ότι δεν την χρειάζεται την κοινωνία και συμπεριφέρεται ανάλογα, δεν μπορεί να αποτελεί συστατικό στοιχείο της πόλεως και ως εκ τούτου είναι είτε θηρίο είτε θεός[3], κάτι δηλαδή έξω από τον άνθρωπο. Ένα κύριο μέρος αυτής της συνύπαρξης των ανθρώπων ως μελών της κοινωνίας, της πολιτικής κοινότητας, είναι η οικονομία με τις αντίστοιχες σχέσεις. Ανάμεσα σε αυτές τις σχέσεις κυρίαρχο ρόλο παίζει η σχέση κυρίου, αφεντικού, και δούλου. Επομένως η ουσία του ορισμού του δούλου εντοπίζεται στη σχέση ιδιοκτησίας/περιουσίας, στην οποία αυτός εμπίπτει, και στον καταμερισμό αυτής της περιουσίας[4].

Σάββατο 16 Οκτωβρίου 2021

Ο Nietzsche ερμηνεύει Ηράκλειτο


Φρίντριχ Νίτσε

1844-1900

 

Νίτσε:

Γίγνεσθαι και Είναι στον Ηράκλειτο

 

§1. Ο Νίτσε διέκρινε έγκαιρα και με μοναδική ακρίβεια νοημάτων τη βαθύτερη σημασία των θεμελιωδών ιδεών και σκέψεων του Ηράκλειτου. Σε κάθε ευκαιρία της στοχαστικής του πορείας δεν έπαυε να εκθειάζει τη σκέψη του Μεγάλου Εφέσιου και να αισθάνεται πολύ κοντά του. Σε ένα από τα κείμενά του για τον Ηράκλειτο γράφει σχετικά:

Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2021

Παρμενίδης: οδός της αλήθειας: Είναι ή μη-Είναι;



 

Παρμενίδης

περίπου 515-440 π.Χ.

 

Να σκέπτεσαι και να μιλάς

                                                                     

                                                                     §1

                                                    

I

Αρχαίο κείμενο

                                         

Απόσπασμα  3

… τ γρ ατ νοεν στίν τε κα εναι.

 

Απόσπασμα 8, 34-41

Τατν δ΄ στ νοεν τε κα ονεκεν στι νόημα.

Ο γρ νευ το όντος, ν  πεφατισμένον στίν,

ερήσεις τ νοεν.

                                          

ΙΙ

Μετάφραση

 

Απόσπασμα  3

Γιατί το ίδιο είναι το Νοείν και το Είναι.

 

Απόσπασμα  8, 34-37

Το ίδιο είναι το νοείν και η σκέψη ότι αυτό είναι

[ή: το ίδιο .. και η αιτία που το σκέπτεται].

Γιατί χωρίς το ον, μέσα στο οποίο είναι εκφρασμένο,

δεν θα βρεις το νοείν.

Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2021

Πλάτων Μένων: η θεωρία της ανάμνησης


 

Πλάτων

427347 π.Χ.

 

Τι μας διδάσκει ο «Μένων»;

§1

 Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ζήτρος ένα νέο βιβλίου μου με τίτλο: Πλάτων Μένων, η πλατωνική θεωρία της ανάμνησης-το διδακτό της πολιτικής αρετής. Πρόκειται για μετάφραση, ανάλυση και ερμηνεία του σημαντικού πλατωνικού Διαλόγου: Μένων.

Αυτός ο Διάλογος ανήκει στα έργα της περιόδου, που ο Πλάτων ιδρύει την Ακαδημία (387 π.Χ. περίπου) και κατά την οποία έχει γράψει και τα σπουδαιότερα έργα του. Πρόκειται για έναν σχετικά μικρό Διάλογο, ασύγκριτα όμως γοητευτικό, όπου ο Πλάτων δια του Σωκράτη εισάγει τη θεωρία της ανάμνησης. Κεντρικό θέμα του έργου είναι το ζήτημα της αρετής και δη της πολιτικής αρετής. Ένα ζήτημα που απασχολούσε κατά κόρον τους φιλοσοφικούς κύκλους της Αθήνας. Τους απασχολούσε τόσο πολύ, αφενός γιατί αφορούσε το πώς πρέπει να ζει κανείς και αφετέρου γιατί σχετιζόταν με τον τρόπο άσκησης της πολιτικής και με τον αγώνα ενάντια στη δημοκρατικοφανή φαυλοκρατία. Για τους ίδιους λόγους γενικώς αγγίζει και αξίζει να αγγίζει τους σημερινούς ανθρώπους.

Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου 2021

Επίκουρος: η ζωή ως άσκηση θανάτου


 

Επίκουρος

341-271 π.Χ.

 Η αναγκαιότητα του θανάτου

 

1. Ο Επίκουρος επιχείρησε να δώσει μια ορθή εξήγηση στα φαινόμενα της ζωής, θεωρώντας πως η φιλοσοφική παράδοση δεν ήταν σε θέση να δώσει απαντήσεις στα απλά ερωτήματα για τη ζωή και τον θάνατο· ερωτήματα σε κάθε περίπτωση, που δεν είναι εύκολο πάντα να απαντηθούν με νοηματική ακρίβεια. Η συνολική προσπάθεια του Επίκουρου έγκειται στο να συλλάβει μια άλλη ιδέα της φιλοσοφίας, πέρα από εκείνη της σωκρατικής παράδοσης, του Πλάτωνα, όπως επίσης του Αριστοτέλη. Η πεμπτουσία αυτής της ιδέας αναζητείται στη βίωση μακριά από οποιαδήποτε συμμετοχή στα κοινά και κάθε είδους δημόσια συζήτηση (εκκλησία του δήμου κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση πάντως η φιλοσοφική αντίληψη του Επίκουρου δεν θα μπορούσε να αποφύγει τη γενική γραμμή της φιλοσοφικής παράδοσης, η οποία (γραμμή) εντοπίζεται στην ορθολογική εξήγηση.

Κυριακή 22 Αυγούστου 2021

Hegel: Διαλεκτική Διαμεσολάβησης και Αμεσότητας


Η έννοια της Διαμεσολάβησης

 

1. Η διαμεσολάβηση συνυφαίνεται με το όλο της εγελιανής φιλοσοφίας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που η εν λόγω φιλοσοφία να μην είναι τίποτε άλλο παρά φιλοσοφία της ολικής, της απόλυτης διαμεσολάβησης. Εκεί όπου είναι παρούσα η διαμεσολάβηση είναι παρούσα και η αμεσότητα:

Πέμπτη 12 Αυγούστου 2021

M. Heidegger: Είναι και Χρόνος (12)


 

Κεφάλαιο Τρίτο

Η κοσμικότητα του κόσμου

 

§ 14

Η ιδέα της κοσμικότητας του κόσμου εν γένει

 

1. Στο τρίτο κεφάλαιο ο Χάιντεγκερ θα αναλύσει το πρώτο δομικό στοιχείο της θεμελιώδους σύστασης του Dasein, δηλαδή το εντός-του-κόσμου-Είναι. Αυτό το πρώτο στοιχείο έχει να κάνει με τον κόσμο και την κοσμικότητα. Η τελευταία είναι ίδιον και συστατικό χαρακτηριστικό του κόσμου. Είναι αυτή που κάνει τον κόσμο να είναι κόσμος.  Η παράγραφος 14 έχει ως θέμα την εξήγηση αυτού που είναι ο κόσμος. Και αυτό που είναι ο κόσμος, ο Heidegger το ονομάζει κοσμικότητα. Έτσι αυτό που ερευνάται εδώ είναι ένα από τα στοιχεία του εντός- του-κόσμου-Είναι, δηλ. εκείνο, που ονομάζεται κόσμος. Ο κόσμος λοιπόν δεν είναι ένα γενικής φύσης αντικείμενο, αλλά στοιχείο [ή στιγμή] του ίδιου του Dasein. Το να διερωτόμαστε για την κοσμικότητα του κόσμου είναι το ίδιο με το να διερωτόμαστε για τη λειτουργία που έχει ο κόσμος μέσα στο εντός-του-κόσμου-Είναι. Το πρώτο που μας συμβαίνει τώρα είναι να περιγράψουμε τον κόσμο ως φαινόμενο, κάτι που δεν είναι εύκολο. Διότι πάντοτε συναντάμε μόνο ενδοκοσμικά φαινόμενα, χωρίς να συναντάμε τον κόσμο ως όλο. Εάν επιχειρήσουμε να συναθροίσουμε όλα όσα υπάρχουν στον κόσμο, π.χ. σπίτια δέντρα βουνά, κλπ., δεν θα φτάσουμε ποτέ να έχουμε ενώπιόν μας την ολότητα του φαινομένου: κόσμος.

Δευτέρα 2 Αυγούστου 2021

Από τον Σωκράτη στον Ξενοφάνη: η ουσία των Ολυμπιακών αγώνων


Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος

570–480 (περίπου)

 

                                            Ολυμπιακοί αγώνες:

Θέαμα εξουσιασμού, αμορφωσιάς και βαρβαρότητας

 

§1

Προκαταρκτικές παρατηρήσεις

 

Οι Ολυμπιακοί αγώνες, αυτοί καθεαυτούς, είναι μια αθώα πραγματικότητα, όπου συναντιούνται όλοι οι λαοί του κόσμου μέσω των αθλητών τους και φαίνεται να καλλιεργείται ένας ευγενής συναγωνισμός. Όταν όμως ιδωθούν από την πλευρά διαφόρων σκοπιμοτήτων, τότε παύει να είναι κάτι το αθώο, έτσι ώστε ο πρωταθλητισμός των ποδιών, των χεριών, των αλμάτων κ.λπ. να περνάει για ύψιστη πνευματικότητα και κατ’ επέκταση εθνική ευφορία. Το αποτέλεσμα είναι να βλέπουμε, όπως αυτές τις ημέρες στην Ελλάδα, αντι-αισθητικά και αντιδεολογικά θεάματα από τη συμπεριφορά των μαζών απέναντι στους νικητές Ολυμπιονίκες, των μέσων μαζικής επικοινωνίας, των ακατέργαστων πολιτικών και παρόμοιων νηπίων σε Γνώση και επί-Γνωση

Σάββατο 24 Ιουλίου 2021

Ξενοφάνης: πώς σκέπτονται οι άνθρωποι τον θεό και τον κόσμο;


 

Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος

570–480 (περίπου)

 

Φιλοσοφική θεολογία και πρακτικός βίος

§1

Ποιος ήταν ο Ξενοφάνης; Ήταν ένας ποιητής-φιλόσοφος, ενταγμένος για την ιστορία της φιλοσοφίας στον κύκλο των Προσωκρατικών στοχαστών και δημιουργός ενός πλούσιου σε ιδέες έργου. Σύμφωνα με τον Jeager  είναι «ο θαρραλέος πρωταθλητής της αλήθειας», με το νόημα του πνευματικού αγώνα, με τον οποίο έθετε υπό ριζοσπαστική κριτική το σύνολο της μυθικής παράδοσης και κατά το πνεύμα αυτό εγκαινίασε τη φιλοσοφική συζήτηση για την έννοια της ενότητας του όντος. Έτσι οδηγήθηκε στην αμφισβήτηση εκείνης της εδραίας παράδοσης, που εκπροσωπούσε θεμελιωδώς ο Όμηρος αλλά και ο Ησίοδος. Αυτοί, κατά τον ίδιο, νομιμοποίησαν την ανθρώπινη κακία, καθώς απέδωσαν κάθε κακό του ανθρώπινου βίου στους θεούς:

Πέμπτη 15 Ιουλίου 2021

Αριστοτέλης: τι είναι μεταφυσική;


 

Αριστοτέλης

384-322 π.Χ.

 

Φιλοσοφία και Μεταφυσική

 

1. Ποια σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στη φιλοσοφία και τη μεταφυσική; Πρόκειται για ένα ερώτημα, που πότε έμμεσα και πότε άμεσα απασχόλησε τη φιλοσοφική σκέψη από τη συστηματική της έναρξη, κυρίως από τον Πλάτωνα, έως και σήμερα.  Στην κορυφή όλων των μορφών της Γνώσης βρίσκεται η φιλοσοφία, την οποία ο Αριστοτέλης, ακολουθώντας τον Πλάτωνα, εννοεί ως φιλία της σοφίας, ήτοι ως έρευνα της σοφίας. Η αρχή της φιλοσοφίας είναι η απορία και ο θαυμασμός, καταπώς μας λέει ο Πλάτων στον Θεαίτητο (155d) και ο Αριστοτέλης στο έργο του Μετά τα φυσικά  (A, 2, 982b). Η φιλοσοφική απορία λοιπόν είναι η εκδήλωση της αγάπης για τη σοφία. Ποιο περιεχόμενο δίνει ο φιλόσοφος στην έννοια της σοφίας;

Σάββατο 3 Ιουλίου 2021

Πλάτων: Φιλοσοφία και Ζωή

 


Πλάτων

 

§1

 

Οι σωκρατικοί Διάλογοι του Πλάτωνος

 

Συμβαίνει συχνά να επισκιάζεται η πρωτοτυπία των πρώιμων διαλόγων του Πλάτωνος, των λεγόμενων σωκρατικών, από το μετέπειτα έργο του, αλλά και από το γεγονός ότι η αξία τους συνδέεται με συγκεκριμένα ερωτήματα και νοήματα, που τα όριά τους κινούνται συνήθως σε ιστορικά, κατά κάποιο τρόπο, δεδομένα. Πράγματι, ο Πλάτων, περισσότερο από κάθε άλλο σωκρατικό διανοητή ή συγγραφέα, επένδυσε τους  πιο πολλούς σωκρατικούς διαλόγους σε ένα ιστορικό πλαίσιο, ως τη βάση για τις πρώτες διαλεκτικές του αναζητήσεις. Αυτό που επιτυγχάνει, μεταξύ  άλλων, ο φιλόσοφος είναι να φιλοτεχνήσει, ευθύς εξαρχής, μια ισχυρή εικόνα διαλόγου ανάμεσα στον Σωκράτη και τους συνομιλητές του. Μια εικόνα, που εκκινεί από ένα διαλέγεσθαι, με κυρίαρχο πρόσωπο τον Σωκράτη, και αποβλέπει σε μια βήμα προς βήμα συγκρότηση της φιλοσοφικής ανα-σκόπησης ή φιλοσοφικού μεταστοχασμού της πλατωνικής σκέψης.

Δευτέρα 21 Ιουνίου 2021

Hegel, Φαινομενολογία του πνεύματος-διαλεκτική του Όλου



Γκέοργκ Χέγκελ

1770-1831

 

Το αληθές είναι το Όλο

§1

 

Είναι κοινός τόπος πως η φιλοσοφία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει παρά σε έναν ανοικτό κόσμο. Όσο πιο ανοικτός αποβαίνει ένας τέτοιος κόσμος, τόσο πιο επιτακτικά τείνει να ανταποκρίνεται προς την αλήθεια ως το Όλο. Πώς κατανοείται τούτη η αλήθεια; Μια ιστορικά δικαιωμένη απάντηση μας δίνει σχετικά ο Χέγκελ:

 

«Το αληθές είναι το Όλο. Αλλά το Όλο είναι μόνο η ουσία που φτάνει στην τελείωσή της μέσα από την ανάπτυξή της. Για το Απόλυτο πρέπει να πούμε ότι ουσιαστικά είναι αποτέλεσμα, ότι στο τέλος μόνο ό,τι είναι στ’ αλήθεια και πως σ’ αυτό ακριβώς συνίσταται η φύση του, να είναι δηλ. ενεργώς πραγματικό, υποκείμενο ή ένα αυτογίγνεσθαι»

Παρασκευή 11 Ιουνίου 2021

Δ. Σολωμός: το ποίημα και το νόημα


 

Διονύσιος Σολωμός

1798-1857


Ελεύθεροι Πολιορκημένοι:

Λόγος του ποιητικού φωτός

  

    Η ποιητική σύνθεση Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ανήκει στα έργα της ποιητικής ωριμότητας του ποιητή, η οποία συνδέεται με την τρίτη περίοδο (1833–1849) της συνολικής του δημιουργίας.

     

      Τρία διαφορετικά Σχεδιάσματα:

           Το Α΄ Σχεδίασμα (1829–1830) άρχισε να απασχολεί τον ποιητή ήδη      από το 1829.

           Το Β΄ Σχεδίασμα τον απασχόλησε για μια δωδεκαετία (1833–1844).

           Το Γ΄ Σχεδίασμα (1844–1849):

           αναφέρεται πολύ λίγο σε εξωτερικά στοιχεία και συναφείς λεπτομέρειες,

και συνδέεται με τη στροφή του Σολωμού από το 1844 προς θεωρητικές-φιλοσοφικές αναζητήσεις.

     Συνολικά το έργο του Σολωμού χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους:

Πρώτη περίοδος (1818–1823): εδώ εντάσσονται ποιήματα στα ιταλικά και  ορισμένα στα ελληνικά.

Δεύτερη περίοδος (1823–1833): τότε γράφτηκε ο κύριος όγκος του ελληνόγλωσσου έργου του ποιητή.

Τρίτη περίοδος (1833–1849): εκτός από τους  Ελεύθερους Πολιορκημένους (Β΄ και Γ΄ σχεδίασμα) σε τούτη την περίοδο ανήκουν επίσης ο Κρητικός και ο Πόρφυρας.

Τέταρτη περίοδος (1849–1857): επιστροφή στην ιταλική γραφή με ανολοκλήρωτα σχεδιάσματα σε στίχο ή σε πεζό.


    

Πέμπτη 3 Ιουνίου 2021

Levinas: Η οπτική της Ύπαρξης



 

Emmanuel Levinas

1906-1995

 

Είναι και Ύπαρξη


§1. Ο Levinas είναι ένας από τους πρώτους φιλοσόφους που παρουσίασε στη Γαλλία τα έργα του Husserl και του Heidegger. Ως προς τον πρώτο θα εξετάσει τη θέση του για επιστροφή στα ίδια τα πράγματα και για την εγκατάλειψη του δυισμού μεταξύ Είναι και φαίνεσθαι. Ως προς τον Heidegger θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο Είναι και στη θεμελιώδη θέση της οντολογίας. Είναι αλήθεια πως η φιλοσοφία του Levinas από τη μια πλευρά προϋποθέτει τη θεμελιώδη οντολογία του M. Heidegger, ενώ από την άλλη αναδύεται ως εναλλακτική προς αυτή προβολή. Αυτό που ο Γάλλος φιλόσοφος έχει κοινό με τον Heidegger, από την άποψη ευρύτερων προθέσεων και σκοπών, είναι ότι επιχειρεί και ο ίδιος να σκεφτεί ό,τι ως τώρα δεν έχει εισέλθει στο κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού. Τούτο σημαίνει ότι δεν αρκείται απλώς να αντικρούσει ό,τι έχει πει ως τώρα ο Heidegger για το Είναι, αλλά να προχωρήσει πέρα απ’ αυτό. Όπως λέει ο ίδιος: