Κυριακή 30 Ιουνίου 2019

Ηράκλειτος: μοιραίοι και άβουλοι οι πολλοί




Ηράκλειτος ο Εφέσιος
540 ‒⁓480 π.Χ.



Οι πολλοί, οι άριστοι και οι φιλόσοφοι


§1
Εισαγωγικά  κείμενο  μετάφραση

Ι. Εισαγωγικά:

α) Ο Ηράκλειτος συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός από τους πιο σημαντικούς στοχαστές ανάμεσα στους Προσωκρατικούς αλλά και ανάμεσα στο σύνολο των στοχαστών έως σήμερα. Η σπουδαιότητά του, στον κύκλο των Προσωκρατικών, είναι ευθέως ανάλογη με την εκπληκτική άνθηση της σκέψης που βρίσκουμε στα σωζόμενα αποσπάσματα των μεγάλων εκείνων στοχαστών, ομαδοποιημένων ως Προσωκρατικών. Με την ευκαιρία αξίζει να τονιστεί ότι η εν λόγω ομαδοποίηση δεν πρέπει να νοείται ως μια συμπερίληψη διανοητών με ομοιογένεια στον τρόπο και τα περιεχόμενα του στοχασμού τους, στον τρόπο ζωής, σε χρονολογικές και γεωγραφικές ομοιότητες. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο συνιστούν τα πρώτα γενναία βήματα, αλλά εξίσου ανυπέρβλητα μέχρι τις ημέρες μας, του φιλοσοφικού στοχασμού, αλλά και της ιστορίας των επιστημών.  

Σάββατο 22 Ιουνίου 2019

Hegel: Φαινομενολογία του πνεύματος και διαλεκτική




HEGEL
1770-1831


Φιλοσοφία και διαλεκτική του πνεύματος

§1
Προκαταρκτικές υποτυπώσεις

     Ι. Το ερώτημα που διαρκώς θέτει νέους προβληματισμούς γύρω από την ουσία και την αλήθεια της Φαινομενολογίας του πνεύματος  είναι το εξής: Πώς μπορεί να κατανοεί κανείς τελικά τη Φαινομενολογία του πνεύματος; Η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα ουσιαστικά συνιστά απάντηση σε δυο τινά: α) τι είναι το πνεύμα και ποια η σχέση του με τη φιλοσοφία; και β) Η Φαινομενολογία του πνεύματος, έτσι όπως τη γνωρίζουμε ως το πρώτο έργο της συστηματικής σκέψης του Χέγκελ, είναι μια απλή Προπαιδευτική εργασία στο όλο σύστημα της φιλοσοφίας του πνεύματος του Χέγκελ και στην εγελιανή επιστήμη του Λόγου ή μια επιστημονική εισαγωγή στο όλο Λογικό σύστημα και συγχρόνως ένα κραταιό μέλος αυτού του συστήματος; Καμιά απάντηση, ιστορικά ιδωμένες όλες οι ως τώρα ερμηνευτικές απόπειρες των μελετητών του Χέγκελ, δεν μπορεί να είναι οριστική. Είναι ωστόσο μια ερμηνευτική προσπάθεια, που επιτρέπει περαιτέρω σε κάθε ευσυνείδητο ερευνητή της εγελιανής φιλοσοφίας να γνωρίσει σε βάθος την αλήθεια του φαινομενολογικού πνεύματος του εν λόγω έργου σε συνάφεια με την αλήθεια του σκεπτόμενου ανθρώπου.

Δευτέρα 17 Ιουνίου 2019

Δημόκριτος: η ουσία της ατομικής θεωρίας




Δημόκριτος
460–370 π.Χ.

Βασικές αρχές της ατομικής θεωρίας

§1  
Γενικές επισημάνσεις

Οι Λεύκιππος και Δημόκριτος ονομάζονται ατομικοί φιλόσοφοι, διότι για πρώτη φορά επιχείρησαν να διατυπώσουν την ατομική θεωρία. Προσπαθούν να εναρμονίσουν την ιωνική κοσμολογία με την ελεατική οντολογία. Ελεατική οντολογία είναι η φιλοσοφία ή η θεωρία του Παρμενίδη κυρίως για την ενότητα του όντος. Στον Λεύκιππο αποδίδονται τα έργα: «Μέγας Διάκοσμος», που δεν διασώθηκε πλην μιας σύντομης περίληψης όχι χωρίς αμφισβήτηση και της ίδιας και το «Περί Νου». Ο Δημόκριτος έγραψε το «Μικρός Διάκοσμος, όπως επίσης «Περί ανθρώπου φύσιος» (φυσικά έργα), ενώ από τα Ηθικά τα πιο σημαντικά ήταν: «Περί ευθυμίης» και «Υποθήκαι». Η ατομική θεωρία των παραπάνω φιλοσόφων προσπαθεί να φέρει σε συμφωνία την ελεατική θέση για το ένα και αμετάβλητο ον με βασικά γνωρίσματα της εμπειρικής πραγματικότητας, όπως μας την δίνει η αισθητηριακή αντίληψη, και ακόμη με το γεγονός της αλλαγής των πραγμάτων.

Δευτέρα 3 Ιουνίου 2019

Ο Τραγικός Λόγος στη ζωή μας



Από το Χάος στο Φάος

§1

Ένα σπουδαίο βιβλίο, σύγχρονης προβληματικής, κυκλοφόρησε αυτό τον καιρό με τίτλο και υπότιτλο:
Σκιά και Χρόνος
σπουδή στην τραγικότητα

Συγγραφέας του είναι ο Μιχάλης Α. Μελετίου, που δείγματα της σκέψης του μας έχει ήδη δώσει με τα πέντε προηγούμενα βιβλία του. Στο υπό συζήτηση βιβλίο του ‒ δοκίμιο, έκτο στη σειρά, δεν συζητά απλώς κάποια τυχαία θέματα, έστω καιρικά και επίκαιρα, αλλά θεμελιωδώς εμβαθύνει σε ζητήματα της τραγικής ύπαρξης του ανθρώπου, έτσι όπως τούτη η ύπαρξη ρίχνεται μέσα στον κόσμο, συμπεριφέρεται στο εύρος των σχέσεων της Πόλεως-Πολιτείας και βιώνει τη χρονικότητά της, συνάμα και την ιστορικότητά της, στα έσχατα όρια της ζωής και του θανάτου. Εντός αυτών των ορίων, ο τίτλος: Σκιά και Χρόνος