ΠΛΩΤΙΝΟΣ
(204–270 μ.Χ.)
«Ποτέ το μάτι δεν θα
μπορούσε να δει τον ήλιο,
αν δεν ήταν ηλιοειδές
[=αν δεν διέθετε ηλιακή
μορφή ή φύση], ούτε
η ψυχή θα μπορέσει να
αντικρίσει το ωραίο, αν δεν έχει γίνει πρώτα ωραία
η ίδια».
Γιατί το Ωραίο είναι ωραίο;
§1
Κατευθυντήρια
αρχή της Φιλοσοφίας, κατά τον Πλωτίνο, είναι ότι συνδυάζει την ενασχόληση εν
ταυτώ με τα ανθρώπινα και τα θεία πράγματα. Ορισμένως, στη συνάφεια τούτη, ο
άνθρωπος φέρει μέσα του το θείο και αξίζει, εφόσον αποκτά γνώση
και επίγνωση αυτού, να προσ(ς)-παθεί να το συμφιλιώνει με το θείο του
σύμπαντος. Ποιος τον καθοδηγεί προς τη γνώση και την επίγνωση τούτη; Η
Φιλοσοφία. Πώς τον καθοδηγεί; Πρώτα πρώτα θεωρητικά: σχετικά με τη γνώση
του θεού, ο θεός είναι η πρώτη αρχή και κατ’ επέκταση η αρχέγονη πηγή του
συνόλου της ύπαρξης, εν όλω του αισθητού και του νοητού κόσμου. Δεύτερον πρακτικά: σχετικά με τη γνώση
του σκοπού, που ιδιάζει στην ουσία του ανθρώπινου όντος, και με την ασφαλή
εκπλήρωση αυτού του σκοπού, που συνάπτεται με τον προορισμό του. Ποιος είναι ο
προορισμός του; Είναι η επιστροφή του ‒η
παλινόστησή του‒στην πρώτη αρχή και η ένωσή
του με τούτη. Ό.τι ακριβώς μας λέει η πρόταση: «Ἐκ θεοῦ καὶ εἰς θεόν».
Ο
άνθρωπος, κατ’ αυτό το πνεύμα, ως σκεπτόμενο ον οφείλει να διασφαλίσει την ως
άνω επιστροφή και ένωση, καθώς μετέχει τόσο στον αισθητό όσο και στον
υπεραισθητό κόσμο.