Αριστοτέλης: τι είναι η Πρώτη Φιλοσοφία;

 

Αριστοτέλης

384-322 π.Χ. 

Εμπειρία και Φιλοσοφική Γνώση

1. Όπως αναφέρει στην αρχή του έργου του Μετά τα Φυσικά ο Αριστοτέλης, από τη φύση του ο άνθρωπος ορέγεται τη γνώση, έχει έναν έντονο πόθο, μια έμφυτη τάση να θεάται τον ειδολογικό χαρακτήρα των πραγμάτων και να δίνει νόημα στη ζωή του δυνάμει αυτής της θέασης. Γι’ αυτό και ορέγεται τη γνώση για χάρη αυτής της ίδιας και όχι για πρακτικούς σκοπούς ή χρησιμοθηρικούς λόγους. Σε ένα πρώτο επιχείρημα, ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι οι αισθήσεις, από τις οποίες δυνητικά παράγεται η γνώση, μας παρέχουν ευχαρίστηση, ακόμη κι αν δεν αντλούμε καμιά πρακτική χρήση από αυτές. Επομένως, δεν είναι τυχαίο ότι από τις διάφορες αισθήσεις, η αίσθηση της όρασης είναι που μας ευχαριστεί περισσότερο: είναι αυτή που έχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες για γνώση. Όλα τα έμβια όντα, συμπεριλαμβανομένων των ζώων, έχουν αισθήσεις. Από όλα τα έμβια όντα όμως μόνο οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να παράγουν γνώση από αισθητηριακές αντιλήψεις, όπως δείχνει ο Αριστοτέλης σε ένα δεύτερο επιχείρημα. Ορισμένα είδη ζώων δεν έχουν καν την ικανότητα να αποθηκεύουν μεμονωμένες αισθητηριακές εντυπώσεις και να τις θυμούνται αργότερα. Και μεταξύ εκείνων των ζωικών ειδών που είναι σε θέση να αποθηκεύουν οπτικές εντυπώσεις, μόνο λίγα έχουν αποκτήσει επίσης την αίσθηση της ακοής, ενώ άλλα, όπως οι μέλισσες, δεν διαθέτουν μια τέτοια αίσθηση.

Από τον Kant στον Hegel: Η έννοια της αυτονομίας

 

Γκέοργκ Χέγκελ

1770-1831 

Πώς κατανοείται η αυτονομία;

§1. Η έννοια της αυτονομίας έλκει την καταγωγή της από την αρχαία ελληνική λέξη: αυτο-νομία, που με τη σειρά της προέρχεται από το επίθετο: αυτό-νομος, το οποίο πρωταρχικά δήλωνε την ελευθερία μιας πόλεως, μιας κοινότητας πολιτών, να ζει σύμφωνα με τους δικούς της νόμους, δηλαδή να νομοθετεί η ίδια και να οργανώνει τη ζωή της με βάση αυτή τη  νομοθέτηση. Επομένως, η αυτονομία παραπέμπει στην αυτονομοθέτηση και υποδηλώνει με κάθε τρόπο: αυτοκαθορισμό, αυτοπροσδιορισμό, σε αντίθεση με την ετερονομία και τον ετεροκαθορισμό, ετεροπροσδιορισμό. Στην αρχαιότητα η εν λόγω έννοια χρησιμοποιούνταν συνήθως ως όρος της πολιτικής φιλοσοφίας, ενώ στη νεότερη εποχή, κατά κύριο λόγο από τον Kant και ύστερα, προσέλαβε ηθικό χαρακτήρα και μετατοπίστηκε βασικά στην περιοχή της ηθικής φιλοσοφίας.

A. Schopenhauer: πώς η ύπαρξή μας λυτρώνεται από τον πόνο;

 

ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ

1788-1860

 

Από τη βούληση για ζωή  στη  μη  βούληση

§1

Ο Σοπενχάουερ ανήκει στην κατηγορία εκείνων των φιλοσόφων, που η φωνή τους ακούγεται κυρίως μετά θάνατον. Βασικά γνωρίσματα της βιο-φιλοσοφικής του πορείας είναι, κατ’ αρχήν, το γεγονός ότι δεν διατηρούσε καλές σχέσεις με τον ακαδημαϊκό κόσμο, πράγμα που καθυστέρησε τη διάδοση της σκέψης του. Κατά δεύτερον, η καλλιέργεια μιας ρηξικέλευθης και ελεύθερης σκέψης, η οποία του χάρισε τη μεταθανάτια φήμη. Τρίτον, η προσπάθεια να σκεφτεί τον κόσμο ως μια δική του παράσταση, δηλαδή ως παράσταση του βουλητικού και γνωρίζοντος υποκειμένου. Ό,τι γνωρίζουμε σχετικά με τον κόσμο, έλεγε, αποτυπώνεται ως ένα φαινόμενο, ως μια ψευδαίσθηση. Οποιαδήποτε γνώση για τον κόσμο συνιστά

Αριστοτέλης: γιατί οι άνθρωποι φιλοσοφούν;

 

Αριστοτέλης

385-322 π.Χ.

Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι … ἤρξαντο φιλοσοφεῖν 

 

§1

Ο Πλάτων στον Θεαίτητο 155d γράφει τα εξής για την αρχή της φιλοσοφίας:

«Ο Θεόδωρος λοιπόν, φίλε μου, φαίνεται πως δεν μάντεψε άσχημα τη φύση σου. Γιατί ο φιλόσοφος διακρίνεται κατ’ εξοχήν για τούτο το πάθος, δηλ. για την απορία και τον θαυμασμό. Και δεν υπάρχει άλλη αρχή της φιλοσοφίας παρά αυτή».