Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2017

Φιλοσοφία της ιστορίας (1): θεώρηση του Hegel





Γκέοργκ  Χέγκελ
1770–1830


Ο Λόγος μέσα στην ιστορία

§1. Ο Χέγκελ συνοψίζει ως εξής τη συνολική του αντίληψη για την ενεργό παρουσία του Λόγου μέσα στην ιστορία: εάν συμπεριφερόμαστε έλλογα στην ενεργό πραγματικότητα (Wirklichkeit), θα μας συμπεριφερθεί κι αυτή έλλογα. Υπό ένα τέτοιο πνεύμα επιχειρεί να εισχωρήσει στη φιλοσοφία της ιστορίας του κόσμου, της παγκόσμιας ιστορίας. Τι σημαίνει φιλοσοφία της παγκόσμιας ιστορίας; Εκ πρώτης όψεως σημαίνει θεώρηση, εξέταση της ιστορίας που πραγματοποιεί η νόηση, ο στοχασμός (Denken). Κάθε θεώρηση της ιστορίας που γίνεται δεν είναι έργο αυτής της νόησης, αυτού του στοχασμού; Ο Χέγκελ δεν το αμφισβητεί αυτό· προσθέτει μόνο, από τη δική του διαλεκτική σκοπιά, πως το ζητούμενο δεν είναι μια οποιαδήποτε θεώρηση της ιστορίας, αλλά πρωτίστως η φιλοσοφική της θεώρηση.

Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 2017

Wittgenstein: Tractatus Logico-Philosophicus (7)





Ludwig Wittgenstein
1889–1951


Tractatus Logico-Philosophicus


Η  Γλώσσα


§1

Εισαγωγικά:
φιλοσοφία και γλώσσα

Η γλώσσα, στην περίπτωση του Βιτγκενστάιν, αποτελεί το κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού του. Αυτός ο οξυδερκής νους κατορθώνει να δείξει ότι η γλώσσα δεν είναι μόνο το μέσο, με το οποίο εκφράζεται, αποτυπώνεται σε λόγο, ήτοι σε προτασιακό λόγο, η σκέψη, αλλά και το καθαυτό περιεχόμενο της φιλοσοφίας· αλλά ποιας φιλοσοφίας; Εκείνης που εκπτύσσεται ως κριτική στη γλώσσα. Μια τέτοια φιλοσοφία είναι και η βιτγκενσταϊνική φιλοσοφία.

Σάββατο 16 Δεκεμβρίου 2017

Πλάτων: ερωτικός λόγος και διαλεκτική





Πλάτων
427-347


Φιλοσοφία: Λόγος και Διά-λογος

§1. Είναι κοινός τόπος πια πως ο Πλάτων αποτελεί τη μέγιστη φιλοσοφική μορφή στην ιστορία της φιλοσοφίας και συναφώς είναι ο κατ’ εξοχήν ιδρυτής της φιλοσοφικής μας παράδοσης. Η σκέψη του έχει ασκήσει και θα ασκεί, όσο θα υπάρχουν σκεπτόμενα ανθρώπινα όντα πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη, μοναδική επιρροή σε όλες τις κατευθύνσεις της φιλοσοφίας. Οι διάλογοί  του διακρίνονται για την απαράμιλλη ελκυστικότητα της γλώσσας, για την υφολογική τους κομψότητα και για τη ζωντανή, την ομιλητική αμεσότητα της δραματουργίας τους. Αλλά τη μέγιστη γοητεία την αντλούν από τη λεπτή βαθύτητα του συλλογιστικά εκδιπλωνόμενου Λόγου και εν ταυτώ από τη δια-λογική γλαφυρότητα αυτού του Λόγου. Υπό τη μορφή λοιπόν αυτού του δυναμικού, αναζωογονητικού διαλέγεσθαι 

Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2017

M. Heidegger: Ερμηνευτική του Πολιτικού




Martin Heidegger
1889-1976


Προς ερμηνευτική του Πολιτικού
(«Δημοκρατία»-«Σοσιαλισμός»-«Κομμουνισμός»)

§1

Μόλις έχει κυκλοφορήσει το νέο μας βιβλίο  από τις εκδόσεις Ρώμη: Τσιμισκή 16, Θεσσαλονίκη. Τηλ.: 2310 227581.
Ο τίτλος του έχει ως εξής:
                                         
Δημ. Τζωρτζόπουλος


Martin Heidegger

ΕΡΜΗΝΕΙΑ  ΚΑΙ  ΓΛΩΣΣΑ τ. 1

Ερμηνευτική του Πολιτικού
(«Δημοκρατία» «Σοσιαλισμός» «Κομμουνισμός»)

Περιεχόμενα

Συντομογραφίες......................... 4

1. Εισαγωγή.............................. 11

2. Heidegger και Marx: Θεωρία και πράξη
...     του Πολιτικού...................... 21
    §1. Το Πολιτικό ως πόλεμος ...23
    §2. Το Πολιτικό ως παρ-ουσία ...41
    §3. Η βιαιοπραγία  του Πολιτικού ....65
    §4. Ο μαρξιστικός λόγος του Πολιτικού……  97
    §5. Το σούρουπο του ιστορικού μαρξισμού…121

3. Τι είναι «Κομμουνισμός; Από τον
...      Marx στον Heidegger....... 131
    §1 … απουσία νοήματος... 133
    §2 … εξουσία των ολίγων.. 159
    §3… δικτατορία της απρόσωπης μάζας…….  203
    §4… εμπειρία της παγκόσμιας ιστορίας…….215

4. Επίμετρο
     Μπέρτολτ Μπρεχτ: Στους Ευθυγραμμιζόμενους…263

5. Πίνακας όρων και εννοιών … 269

Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2017

M. Heidegger: Ερμηνεία και Γλώσσα





                                          Martin Heidegger
1889-1976


Προς ερμηνευτική του Πολιτικού

§1

Ένα νέο βιβλίο μας κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Ρώμη: Τσιμισκή 16, Θεσσαλονίκη. Τηλ.: 2310 227581.
Ο τίτλος του έχει ως εξής:
                                          
Δημ. Τζωρτζόπουλος



Martin Heidegger

ΕΡΜΗΝΕΙΑ  ΚΑΙ  ΓΛΩΣΣΑ τ. 1

Ερμηνευτική του Πολιτικού
(«Δημοκρατία» «Σοσιαλισμός» «Κομμουνισμός»)

Περιεχόμενα

Συντομογραφίες......................... 4

1. Εισαγωγή.............................. 11

2. Heidegger και Marx: Θεωρία και πράξη
...     του Πολιτικού...................... 21
    §1. Το Πολιτικό ως πόλεμος ...23
    §2. Το Πολιτικό ως παρ-ουσία ...41
    §3. Η βιαιοπραγία  του Πολιτικού ....65
    §4. Ο μαρξιστικός λόγος του Πολιτικού……  97
    §5. Το σούρουπο του ιστορικού μαρξισμού…121

3. Τι είναι «Κομμουνισμός; Από τον
...      Marx στον Heidegger....... 131
    §1 … απουσία νοήματος... 133
    §2 … εξουσία των ολίγων.. 159
    §3… δικτατορία της απρόσωπης μάζας…….  203
    §4… εμπειρία της παγκόσμιας ιστορίας…….215

4. Επίμετρο
     Μπέρτολτ Μπρεχτ: Στους Ευθυγραμμιζόμενους…263

5. Πίνακας όρων και εννοιών 269


Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2017

Φιλοσοφία και Ιδεολογία: Πλάτων -Χέγκελ-Χάιντεγκερ


Τι είναι ιδεολογία;


§1

Είναι η φιλοσοφία ιδεολογία; Ή μήπως η ιδεολογία ιδιάζει στη φιλοσοφία; Για ν’ απαντήσει κανείς σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει πρώτα να ρωτήσει: τι είναι και τι δεν είναι φιλοσοφία; Προς την ίδια κατεύθυνση: τι είναι ιδεολογία;

Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2017

Hegel: " Όλες οι αγελάδες δεν είναι μαύρες"






G. W. Fr.    H E G E L
1770–1831


Φαινομενολογία του πνεύματος:
Από τον Δογματισμό & Φορμαλισμό
στη Διαλεκτική


§1

Ι. Στη σημερινή εποχή, που η βιαιο-πραξία της πολιτικής δεν εξεικονίζει τη δημιουργική πράξη μιας ανεπτυγμένης κοινωνίας παρά κατασπαράζει τον άνθρωπο,  αξίζει να ξεκινάει κανείς από μια συνολική άποψη για αυτό που κρίνει και να στέκεται ερωτηματικά απέναντι σε αυτό που του συντυχαίνει. Τι μας συντυχαίνει; Η θεωρία και η πράξη της πολιτικής (κοινωνίας) ταυτίζει το χώρο του ανθρώπου με την πλήρη αποσυναρμογή του: ανεστιότητα, αυθαιρεσία, καταστροφή, πολιτική μωρία, ανορθολογισμός, ολική συσκότιση του κόσμου. Και το πνεύμα; Εδώ διαμορφώνεται περίπου ως εξής η κατάσταση:  οι λεγόμενοι «προοδευτικοί», «εκσυγχρονιστές» και παρόμοιοι ταρτούφοι εξουσιομανείς εντοιχίζουν καθετί το αυθεντικό από το πεδίο της σκέψης, του πολιτισμού, της παιδείας, της γενικότερης πνευματικότητας σε μια θεολογική του πρόσληψη, γιατί το θεωρούν ως το επουράνιο φάντασμα που πλανιέται απειλητικά πάνω από τη δική τους  καθεστηκυία ραστώνη και γι’ αυτό θέλουν να το εξορίσουν από τον βίο μας ως επιδημική χολέρα.

Τρίτη 14 Νοεμβρίου 2017

Wittgenstein: Tractatus Logico-Philosophicus (6)




Ludwig Wittgenstein
1889–1951

Tractatus Logico-Philosophicus

Εικόνα και πραγματικότητα

§1


2.12   Das Bild ist ein Modell der Wirklichkeit:
                             Η εικόνα είναι ένα μοντέλο της πραγματικότητας.

§2

Παρασκευή 10 Νοεμβρίου 2017

Σολωμός: φιλοσοφία της ποιητικής ελευθερίας






Διονύσιος Σολωμός
1798-1857

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι:
Η ελευθερία ως Πνεύμα κατοικεί
μέσα στον άνθρωπο

§1

Το σημαντικότερο μέρος της σολωμικής ποιητικής ασχολείται με την Επανάσταση και την ελευθερία. Καθοδηγητικό κέντρο της σκέψης του τώρα είναι η Ιδέα της ελευθερίας. Τι επιδιώκει λοιπόν να μας παρουσιάσει ο Σολωμός με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους. Τίποτα πιο σαφές από αυτό που υπαινίσσεται ο τίτλος του έργου. Τι υπαινίσσεται ο τίτλος; Πως η ιδέα της ελευθερίας δεν γεννιέται και δεν ευδοκιμεί μέσα στον ύπνο ή στις εθνοπροδοτικές πολιτικές αλλά στις ομοβροντίες  του πολιορκημένου τόπου. Κι ακόμη, πως ο πολιορκημένος τόπος συνιστά ιστορικό γεγονός για έναν λαό, για ένα έθνος,  και κατ’ επέκταση πηγή ποιητικής έμπνευσης για έναν ποιητή, όταν εκδηλώνεται ως μοίρα αυτού του  Έθνουςαυτού του  λαού (Σολωμός, Στοχασμοί 31 7α)Το σύμβολο του πολιορκημένου τόπου τότε ήταν το Μεσολόγγι, τώρα είναι σύμπασα η Ελλάδα.

Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017

Τι είναι ο Νεοπλατωνισμός;


ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ


Η νεοπλατωνική φιλοσοφία χτες και σήμερα

   
     1. Νεοπλατωνισμός ή νεοπλατωνική φιλοσοφία. Είναι μια σύγχρονη ονομασία για να δηλωθεί εκείνη η κατεύθυνση του φιλοσοφικού στοχασμού της ελληνικής αρχαιότητας που άρχισε να πρωτο-διαμορφώνεται στην Αλεξάνδρεια, αλλά προσέλαβε μια ολοκληρωμένη μορφή στη Ρώμη κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. Όπως υποδηλώνει και ο συγκεκριμένος όρος, αυτή η φιλοσοφία ανήκει στην παράδοση της πλατωνικής φιλοσοφίας και έχει για κύριο αρχηγέτη της  τον Αμμώνιο Σακκά (περίπου 175-242 μ.Χ). Αυτός που Πήρε την προσωνυμία Σακκάς, γιατί στην αρχή εργαζόταν, λόγω φτώχειας, ως σακοφόρος, ως αχθοφόρος. Δεν άφησε δικά του γραπτά και περιορίστηκε να διδάσκει προφορικά. Ό,τι γνωρίζουμε γι’ αυτόν, ως εισηγητή του νεοπλατωνισμού, προέρχονται από πληροφορίες άλλων. Σε κάθε περίπτωση, ο κορυφαίος φιλόσοφος του νεοπλατωνισμού ήταν ο Πλωτίνος.
    

Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2017

J.P.Sartre: Η κόλασή μου είναι οι άλλοι








Ζαν  Πωλ  Σαρτρ
1905–1980


Ύπαρξη  και  Ελευθερία


§1

Ο Σαρτρ ανήκει στους πιο διάσημους εκπροσώπους του γαλλικού αθεϊστικού υπαρξισμού. Από τη μια πλευρά, η πολιτική του στράτευση με το κίνημα της μαρξιστικής αριστεράς, ακόμη και μετά τη διάρρηξη των σχέσεών του με το κομμουνιστικό κόμμα της Γαλλίας, και από την άλλη το ριζωμένο περισσότερο στον ιδεαλισμό και στη φαινομενολογία και λιγότερο στο μαρξισμό φιλοσοφικό του credo τον ανέδειξαν σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της μεταπολεμικής εποχής. Το έργο του, σε κάθε περίπτωση, εξακολουθεί να εμπνέει και να μας διανοίγει οδούς. Το βασικό του φιλοσοφικό κείμενο φέρει τον τίτλο Είναι και Μηδέν και πραγματεύεται την ιδέα του Είναι υπό μια

Σάββατο 28 Οκτωβρίου 2017

J.G.Herder: η ιδέα του έθνους χτες και σήμερα



Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ
1744–1803


Έθνος και λαϊκή κοινότητα


§1

     Ποιος είναι ο Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ; Είναι Γερμανός διανοητής, που καλλιέργησε το πολύπτυχο ταλέντο του στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία και ποίηση, στη θεωρία λογοτεχνίας, στη θεολογία και σε παρεμφερείς τομείς, με σημαντικές μελέτες στο ενεργητικό του. Πρωτοποριακή, μεταξύ των άλλων, είναι η συμβολή του στη φιλοσοφική σύλληψη της έννοιας του Έθνους, του λαού, της πατρίδας. Αυτή η συμβολή του έχει διαχρονικό χαρακτήρα και ισχύει ως ένα αεί παρόν για αυτές τις έννοιες, όπως και για την έννοια της γλώσσας.
   

Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017

Πλάτων: Φιλοσοφία και Ποίηση






Πλάτων
427-347


Από την ποίηση στη φιλοσοφία
(Από τη δυνατότητα στην αναγκαιότητα)


§1

Ένα ερώτημα, που ανάλαφρα εισδύει στο λέγειν αρκετών συνομιλητών της ποίησης είναι και τούτο: ο Πλάτων έχει εξορίσει πραγματικά τους ποιητές και τους καλλιτέχνες από την ουτοπική του πολιτεία Η απάντηση δεν εντοπίζεται σε ένα ναι ή σε ένα όχι, αλλά αναζητείται και οφείλει να αναζητείται διαλεκτικά μέσα στον κόσμο της πλατωνικής φιλοσοφίας και δη της πολιτικής φιλοσοφίας. Η κυρίαρχη σχέση αυτού του κόσμου είναι η σχέση ειδώλου και αρχέτυπου. Την ποίηση ο Πλάτων την εντάσσει στον κόσμο του ειδώλου, ενώ με τον κόσμο του αρχέτυπου συνάπτει τη φιλοσοφία. Ανάλογα με το πώς κατανοείται η πιο πάνω σχέση,  διακριβώνεται αν ο Πλάτων εξορίζει ή όχι την ποίηση. Από άποψη γενικής,

Πέμπτη 12 Οκτωβρίου 2017

Foucault: ο λόγος και η ανωνυμία του




Michel  Foucault
1926-1984


Τι είναι o ανώνυμος λόγος;


§1


Στο πλαίσιο της Αρχαιολογίας της Γνώσης ο Φουκώ επιχειρεί να περιγράψει μια σειρά από λόγους, οι οποίοι μας δίνονται ως διάφορα σύνολα επιστημών, κατευθύνσεων, ιστορικών σχέσεων, συναφών αποφάνσεων κ.λπ. και μπορούν ή θα πρέπει να κατανοούνται ως συγκεκριμένες πρακτικές. Οι λόγοι δεν είναι μόνο αυτό, αλλά και ό,τι ήδη έχει αναλύσει στο άλλο έργο του: Οι Λέξεις και τα Πράγματα·· δηλαδή συνυφαίνονται με τη γλώσσα, έτσι όπως την έχουμε γνωρίσει στην κλασική της αποδοχή και μάλιστα υπό τη δύναμη της αναπαραστατικής διαύγειας.  Ορισμένως λοιπόν νοούνται, πρώτα πρώτα, ως σημεία, ως σύνολα σημείων, που μας παραπέμπουν σε μια αντίστοιχη ποικιλία αναπαραστάσεων. Τούτο υποδηλώνει πως οι λόγοι δεν μπορούν να μας αποστείλουν σημασίες, χωρίς την προσφυγή σε σημεία. Ωστόσο το ολοκληρωμένο τους έργο δεν εξαντλείται εδώ αλλά προϋποθέτει και άλλες λειτουργίες. Θεμελιωδώς, επεξηγεί περαιτέρω ο ίδιος ο φιλόσοφος, πρέπει

Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2017

Spinoza: determinatio negatio est






Ο Hegel ερμηνεύει Σπινόζα:
Omnis determinatio est negatio



§1


Σε μια επιστολή του (Ιούνιος 1674) προς τον φίλο του Jarig Jelles ο Σπινόζα παρουσιάζει μια καθαρή εικόνα από βασικά σημεία της φιλοσοφίας του. Προς το τέλος των αναλύσεών του αναφέρει πως το σχήμα δεν είναι τίποτε άλλο από προσδιορισμόςˑ και προσδιορισμός είναι άρνηση (determitatio negation est). Γράφει συγκεκριμένα:

Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2017

Αριστοτέλης: πώς κουβεντιάζεται η εξουσία;



Αριστοτέλης
384 – 322 π.Χ.


Τι είναι η εξουσία;

§1

Η λέξη/έννοια ξουσία απαντά στον Αριστοτέλη, πριν απ’ όλα, με το ακόλουθο αρχέγονο νόημα: να έχει κανείς τη δυνατότητα να κάμνει το δικό του, να πράττει κατά το δοκούν, κατά βούληση, κατ’ αρέσκεια. Η λέξη παράγεται από το απρόσ. ρ. ξεστι, που σημαίνει είναι δυνατόνεπιτρέπεται. Ως εκ της ετυμολογικής της καταγωγής, η υπό συζήτηση έννοια περιέχει μια ισχυρή θετική σημασία: υποσημαίνει το δικαίωμα, τη δυνατότητα, την άδεια, την ελευθερία να λέγει και να πράττει κανείς κάτι. Πρόκειται, επομένως, για ένα είδος ελευθερίας, με το νόημα περισσότερο της παρρησίας, της ελευθερίας λόγουγνώμης ή κρίσης, ελεύθερης [=ευάρεστης] επιλογής. Η λέξη βρίσκεται σε κείμενα διαφόρων συγγραφέων της ελληνικής αρχαιότητας. Έτσι, για παράδειγμα, τη συναντάμε σε έργα του Δημοσθένη, μεταξύ άλλων, ο οποίος γράφει στον Γ΄ Φιλιππικό (3):