Προσωκρατική σκέψη:
το φως
το μη-δύον ποτέ
§1
Όσο
πιο πολύπλοκη γίνεται η πραγματικότητα, τόσο περιπλέκεται και
η διαφάνεια των πραγμάτων. Τότε συμβαίνει στ’ αλήθεια οι
άνθρωποι να μη μπορούν εύκολα να ξεχωρίσουν το μεγάλο από το μικρό, το
σημαντικό από το ασήμαντο, το άξιο από το ανάξιο, το λαμπρό από το τρισάθλιο,
το χάος από το φως. Πέρα όμως από μια τέτοια σύγχυση υπάρχει πάντοτε μια
κίνηση, χαρακτηριστική για την αναζήτηση του νοήματος του Είναι μας, για την
οδήγησή μας στο ξέφωτο. Αυτή η κίνηση είναι το γίγνεσθαι του κόσμου,
που συγχρόνως είναι και σκέπτεσθαι για τον κόσμο. Στο θέατρο του
κόσμου λοιπόν συμβαίνει σκέψη, που έχει τις ρίζες της στο βάθος του χρόνου.
Όταν κανείς συλλαμβάνει, και μάλιστα έγκαιρα, το συμβάν της σκέψης, είναι σε
θέση να βρίσκει τάχιστα τον βηματισμό του στο παρόν και να μην κατακρημνίζεται μέσα
στον άσπλαχνο σκοταδισμό. Όποιος λοιπόν θέλει να
διανοίγεται σ’ αυτό το συμβάν, πρέπει να στρέφεται πίσω στις πηγές του, να πατά
στέρεα στο έδαφός του. Με τον δικό του τρόπο, ο Χάιντεγκερ τονίζει σχετικά πως
για να ανοιχθούμε στους ορίζοντες του μέλλοντος, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα
πίσω: να οπισθοδρομήσουμε στο παρελθόν και
ν’ ακούσουμε προσεκτικά τους πρώτους μεγάλους
στοχαστές, τους Προσωκρατικούς. Οπισθοδρόμηση στο παρελθόν σημαίνει
ότι μπορείς να χαρείς τη συντροφιά των μεγάλων στοχαστών,
να ανακαλύψεις τις δυνατότητες της ζωής που κρύβουν μέσα τους,
να απαλλαγείς από τις αρρωστημένα μυαλά των πάσης φύσεως
αμόρφωτων δοκησίσοφων και να αναχθείς στην κατόπτευση των
πραγμάτων πάνω από τα συντρίμμια των εν λόγω αμόρφωτων. Εν τέλει, να μπορέσεις να ερμηνεύσεις βαθιά
τα αλλόκοτα σημεία των καιρών μας. Όπως πολύ τραγικά σημειώνει ο Νίτσε: «πέσαμε
σε χέρια βαρβάρων και δεν ξέρουμε πια πώς να σωθούμε!» (Η φιλοσοφία στα
χρόνια της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, σ. 53).