Ορφέας-Ορφισμός
Το
Χάος και ο Φάνης
§1
Οι άνθρωποι, που έζησαν αυτήν την εποχή, στον χώρο της Ελλάδας, δεν ήταν άμοιροι συγκεκριμένων γνώσεων και ανάλογων διαχρονικών αξιών. Οι γνώσεις και το σύστημα αξιών συνδέθηκαν και με έναν σχετικά συγκροτημένο τρόπο ζωής, που είχε ως θεμέλιό του περισσότερο την πρόβλεψη παρά το απρόβλεπτο, το τυχαίο, την έκπληξη. Αυτές οι γνώσεις σχετίζονται τόσο με τον λογισμό του ανθρώπου όσο και με προσπάθειες εξήγησης ή κατανόησης των φαινομένων του φυσικού κόσμου και της φύσης. Γενικώς ειπείν, η ερμηνεία των πραγμάτων του εν λόγω κόσμου είναι μια διαχρονική πράξη του ανθρώπου και συγχρόνως ένα αδιαμφισβήτητο κριτήριο για τη μεγαλοσύνη εκείνου ή εκείνων, που συνήθως αφοσιώνονται σε μια τέτοια τιτάνια ερμηνευτική υπόθεση και κατακυρώνονται, στο θρύλο και στη ζωή, ως σοφοί. Ο Ορφέας ανήκει στη χορεία αυτών των σοφών δασκάλων, που με το μεγαλείο τους τοποθετούνται ανάμεσα στον μύθο και την ιστορία. Πριν από κάθε άλλο προηγείται ο μεγάλος σοφός για να ακολουθήσει στον κατάλληλο χρόνο η διάδοση της σοφίας του, που έλαβε τη μορφή πνευματικού κινήματος και ως ορφισμός πλέον προσείλκυσε ποικιλοτρόπως το ενδιαφέρον επιφανών διανοητών. Ήδη ο Πλάτων διαγιγνώσκει στην ορφική διδασκαλία μια φιλοσοφική, κατά κάποιο τρόπο, σύλληψη της ιδέας περί αθανασίας της ψυχής, όταν παρουσιάζει τον Σωκράτη να υποστηρίζει πως θα άξιζε να πεθάνει, θα προτιμούσε πράγματι τον θάνατο, αν ήταν να συναντήσει στον Άδη τον Ορφέα, αλλά και άλλους σπουδαίους ανθρώπους (Απολογία Σωκράτους 41a-b· επίσης Συμπόσιο 179d-e).