Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2023

Ορφισμός: η αυγή της ελληνικής φιλοσοφίας



 


Ορφέας-Ορφισμός

 

Το Χάος και ο Φάνης

 

§1

    

Οι άνθρωποι, που έζησαν αυτήν την εποχή, στον χώρο της Ελλάδας, δεν ήταν άμοιροι συγκεκριμένων γνώσεων και ανάλογων διαχρονικών αξιών. Οι γνώσεις και το σύστημα αξιών συνδέθηκαν και με έναν σχετικά συγκροτημένο  τρόπο ζωής, που είχε ως θεμέλιό του περισσότερο την πρόβλεψη παρά το απρόβλεπτο, το τυχαίο, την έκπληξη. Αυτές οι γνώσεις σχετίζονται τόσο με τον λογισμό του ανθρώπου όσο και με προσπάθειες εξήγησης ή κατανόησης των φαινομένων του φυσικού κόσμου και της φύσης. Γενικώς ειπείν, η ερμηνεία των πραγμάτων του εν λόγω κόσμου είναι μια διαχρονική πράξη του ανθρώπου και συγχρόνως ένα αδιαμφισβήτητο κριτήριο για τη μεγαλοσύνη εκείνου ή εκείνων, που συνήθως αφοσιώνονται σε μια τέτοια τιτάνια ερμηνευτική υπόθεση και κατακυρώνονται, στο θρύλο και στη ζωή, ως σοφοί. Ο Ορφέας ανήκει στη χορεία αυτών των σοφών δασκάλων, που με το μεγαλείο τους τοποθετούνται ανάμεσα στον μύθο και την ιστορία. Πριν από κάθε άλλο προηγείται ο μεγάλος σοφός  για να ακολουθήσει στον κατάλληλο χρόνο η διάδοση της σοφίας του, που έλαβε τη μορφή πνευματικού κινήματος και ως ορφισμός πλέον προσείλκυσε ποικιλοτρόπως το ενδιαφέρον επιφανών διανοητών. Ήδη ο Πλάτων διαγιγνώσκει στην ορφική διδασκαλία μια φιλοσοφική, κατά κάποιο τρόπο, σύλληψη της ιδέας περί αθανασίας της ψυχής, όταν παρουσιάζει τον Σωκράτη να υποστηρίζει πως θα άξιζε να πεθάνει, θα προτιμούσε πράγματι τον θάνατο, αν ήταν να συναντήσει στον Άδη τον Ορφέα, αλλά και άλλους σπουδαίους ανθρώπους (Απολογία Σωκράτους 41a-b· επίσης Συμπόσιο 179d-e).

Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2023

Η σοφιστική ρητορική: Δισσοί Λόγοι




 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΣΣΟΙ  ΛΟΓΟΙ;

 

§1. Δισσοί Λόγοι: το συγκεκριμένο κείμενο είναι μια σοφιστική πραγματεία, που γράφτηκε γύρω στα 400 π.Χ. και της οποίας ο συγγραφέας είναι άγνωστος. Έχει σωθεί σε ορισμένα χειρόγραφα του Σέξτου του Εμπειρικού χωρίς τίτλο. Τον τίτλο Δισσο λόγοι [=δυο ειδών λόγοι (αντιθετικοί μεταξύ τους)] τον πήρε από μεταγενέστερους μελετητές με βάση τις αρκτικές λέξεις του εν λόγω έργου:

 

«Δισσο λόγοι λέγονται ν τ λλάδι π τν φιλοσοφούντων περτῶ ἀγαθ κα τ κακῶ»

(=Δυο ειδών απόψεις υποστηρίζονται στην Ελλάδα από όσους φιλοσοφούν για το καλό και το κακό).

Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2023

M. Heidegger: Το νόημα της ζωής μετά τον θάνατο του θεού


 

Μάρτιν Χάιντεγκερ

1889–1976

 

Μετά τον θάνατο του θεού:

Πού βρίσκεται το Νόημα της ζωής;

 

§1. Οι μεγάλες φιλοσοφίες μας έχουν προσφέρει ως τώρα σπουδαίες αφηγήσεις για ένα οικουμενικό νόημα της ζωής, το ίδιο για όλα τα ανθρώπινα όντα σε όλες τις εποχές και σε όλους τους τόπους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το νόημα της ζωής μπορεί να αναζητηθεί μόνο στον κύκλο μιας μεγαλεπήβολης αφηγηματικής δομής. Τούτο προκύπτει από το γεγονός ότι ο θάνατος του θεού, σε όλες του τις μορφές, σημαίνει, de facto, τον θάνατο της προσπάθειας να ανακαλύψουμε ένα οικουμενικό νόημα, την εγκατάλειψη της αναζήτησης για να ανακαλύψουμε οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως νόημα της ζωής. Με εξαίρεση τη μεταθανάτια άποψη του Νίτσε, αν μπορούμε να μιλήσουμε για μια τέτοια άποψη στ’ αλήθεια,  ότι το νόημα της ζωής είναι η δύναμη, οι φιλόσοφοι μετά τον θάνατο του θεού συμφωνούν γενικά ότι δεν υπάρχει νόημα της ζωής, ότι η ζωή ως κάτι τέτοιο δεν έχει νόημα. Καθένας μιλάει για τον -ισμό, που ο ίδιος  βλέπει να υπάρχει ως συμφορά ή μη και να συνδέεται με την ουσία της ζωής: παραλογισμός, μηδενισμός κ.λπ. Προφανώς, στην περίπτωση του νοήματος της ζωής, συμβαίνει: η αντίληψη για το οικουμενικό νόημα της ζωής να αντιπαρατίθεται, ειδικά στη σύγχρονη εποχή, με την αντίληψη ότι, αν η ζωή εν γένει είναι χωρίς νόημα, δεν συνεπάγεται πως και η ζωή μου είναι χωρίς νόημα.

Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2023

Fr. Nietzsche: η Δημοκρατία και οι Εχθροί της



 

                         Friedrich Nietzsche

18441900

 

Δημοκρατία:

από την ελευθερία στην ανελευθερία;

 

§1. Η έννοια της δημοκρατίας κατανοείται από τον Νίτσε υπό έναν ευρέως πολλαπλό τρόπο και όχι αποκλειστικά ομοιογενώς και ανεξάρτητα από τις εκάστοτε ιστορικές περιστάσεις. Στο πρώιμο και ύστερο έργο του, αντιτίθεται σταθερά και σθεναρά στις ποικίλες λογικές περί δημοκρατίας και στις παντοειδείς μορφές της. Και τούτο, διότι την θεωρεί ως το πιο ισοπεδωτικό πολίτευμα, που συνθλίβει το δημιουργικό ένστικτο των ατόμων και αποθρασύνει τα άγρια ένστικτα και συνακόλουθα την κτηνώδη συμπεριφορά της αγελαίας μάζας. Στην