Γοργίας: τίποτα δεν υπάρχει και τίποτα δεν γνωρίζουμε

 

 ΓΟΡΓΙΑΣ Ο ΛΕΟΝΤΙΝΟΣ

Περίπου 480-380 π.Χ.

 

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΜΗ ΟΝΤΟΣ

 

1. Ο Γοργίας συγκαταλέγεται, μαζί με τον Πρωταγόρα, στην πρώτη γενιά των Σοφιστών και στην ιστορία της ρητορικής απέκτησε όνομα ως ο επιφανέστατος ρητοροδιδάσκαλαος της εποχής του. Το 427 π.Χ ήρθε στην Αθήνα επικεφαλής μιας αντιπροσωπείας από την πατρίδα του και ήταν ήδη εξήντα χρονών. Η παρουσία του εκεί φαίνεται να προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στους Αθηναίους και με την απαράμιλλη γοητεία της ευγλωττίας του κέρδισε πολλούς μαθητές και έκανε μεγάλη καριέρα. Προφανώς ο Γοργίας δεν επέστρεψε ποτέ στη Σικελία, αλλά έμεινε κατά καιρούς στην Αθήνα, στη Βοιωτία, αλλά κυρίως στη Λάρισα, όπου συνδέθηκε με τους Αλευάδες, εργάστηκε ως ρητοροδιδάσκαλος και κυριολεκτικά πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του με εκπληκτική σωματική υγεία και πνευματική διαύγεια. Βρισκόταν σε στενή επαφή με τον Ιπποκράτη από την Κω. Μετά την Ειρήνη του Νικία (421π.Χ.) εκφώνησε, όπως λέγεται, τον επιτάφιο στους πεσόντες Αθηναίους στην Αθήνα και είπε στους ακροατές του, όπως αναφέρει ο Φιλόστρατος στο έργο του: Βίοι των σοφιστών,

Hegel: Το Λογικό είναι Πραγματικό

 

HEGEL

 

 «Ό,τι είναι έλλογο, αυτό είναι ενεργώς πραγματικό·

και ό,τι είναι ενεργώς πραγματικό, αυτό είναι έλλογο»

 

 

1. Πρώτος ο Παρμενίδης, στην ιστορία του στοχασμού, συνέλαβε την ταυτότητα νοείν και είναι. Έχει πει σχετικά:

«Γιατί το ίδιο είναι το Νοείν και το Είναι»[1].

 Ο Χέγκελ συμμερίζεται τη σύλληψη αυτής της ταυτότητας νοείν και Είναι, αλλά επιχειρεί να την αναδιατυπώσει υπό άλλη έννοια, με βάση τις δικές του διαλεκτικές αρχές. Ο Λόγος είναι η ίδια η πραγματικότητα. Ως συνέπεια, η πραγματικότητα είναι τέτοια μόνο στο βαθμό που έχει αναπτυχθεί πλήρως ως Λόγος εν δράσει. Αλλά πώς κατανοεί ο Χέγκελ τον Λόγο; Σε ένα κείμενό του μας λέει τα εξής:

Spinoza: Φιλοσοφία της ελευθερίας

 

Μπαρούχ  Σπινόζα

1632–1677

 Φιλοσοφία της επιθυμίας και της πράξης

 

1. Η φιλοσοφία του Σπινόζα έχει έναν πολυδιάστατο χαρακτήρα  με κεντρικό άξονα το κύριο έργο του, που είναι η Ηθική και η οποία μας καλεί να ακολουθήσουμε ένα ταξίδι από τη γνώση του θεού στην ανθρώπινη ελευθερία. Έτσι, το έργο αυτό αρχικά παρουσιάζεται ως μια πραγματεία για τη μεταφυσική, αλλά στην πραγματικότητα συνδέει το όνομά του με το γεγονός ότι καθιστά δυνατό να κατανοήσουμε πώς μπορεί ο άνθρωπος να κατακτήσει την ελευθερία του, όταν αποτελεί μόνο ένα μέρος του Θεού-Φύσης, στο εσωτερικό του οποίου καθορίζεται από σταθερούς και αιώνιους νόμους, που πάνω τους δεν μπορεί να έχει καμιά δύναμη δράσης. Πώς να σκεφτεί κανείς την ελευθερία στο πλαίσιο του καθολικού ντετερμινισμού; Τέτοια θα μπορούσε να είναι, συνοπτικά, η προβληματική που αντιμετωπίζει ο Σπινόζα στην Ηθική.

Παρμενίδης: "Ν’ ακούς και να σκέπτεσαι"

 

Παρμενίδης

περίπου 515-440 π.Χ.

Περί Φύσεως

Οδός της αλήθειας: Είναι ή Μηδέν;

§1

 Ι. Ο προσωκρατικός στοχασμός γενικά και η σκέψη του κάθε προσωκρατικού στοχαστή ξεχωριστά αποτελούν κάτι το μοναδικό μέσα στην ιστορία του φιλοσοφικού πολιτισμού. Λόγος και σκέψη, γλώσσα και νόημα τελούν σε μια παραγωγική εσωτερική συνάρτηση σε τούτο τον πρωτοποριακό στοχασμό. Ο Παρμενίδης λογιζόταν μαθητής του Ξενοφάνη από την Κολοφώνα και ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα στον δημόσιο βίο. Απολάμβανε μεγάλο σεβασμό ανάμεσα στους συμπολίτες του και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Ελεατική σχολή, στην οποία ανήκαν επίσης ο Ζήνων ο Ελεάτης και ο Μέλισσος. Θεωρείται ο θεμελιωτής της οντολογίας και με την τεράστια επίδρασή του, ως εκ τούτου, έχει μεγάλο αντίκτυπο μέχρι σήμερα στη νεότερη και σύγχρονη φιλοσοφία. Το έργο του με τίτλο: Περί Φύσεως έχει γραφτεί γύρω στο 500 π.Χ., υπό μορφή διδακτικού ποιήματος, και είναι καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής και ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Ελάχιστη σχέση έχει με την απλότητα του πεζού ιωνικού ρυθμού, ας πούμε, αυτόν των Μιλησίων αλλά και με τις δυνατές εικόνες του Ηράκλειτου. Ο τόνος του, ειδικά στην αρχή, είναι αναμφίβολα εσωτερικός. Η συνθετική δομή του προκύπτει από τις φιλοσοφικές κατευθύνσεις που παρουσιάζει ο Παρμενίδης: αφενός μια οντολογία και αφετέρου μια υποταγμένη σε αυτήν κοσμολογία· κατά συνέπεια είναι τόσο σαφής όσο και συνεπής.