Συνέδριο για τον Πλάτωνα: ποιοι είναι οι αληθινοί φιλόσοφοι;

                                     Πλάτων

              Ποιος δικαιούται το όνομα φιλόσοφος;

                                                     §1

Ι. Ο ορισμός του φιλοσόφου από τον Πλάτωνα δεν είναι μονοσήμαντος. Εξαρτάται εκάστοτε από τη σχέση που ο φιλόσοφος, ως φίλος της σοφίας, συνάπτει με τον προορισμό του, με τον πολιτικό ρόλο, που χρειάζεται να παίξει, με τον γραπτό και προφορικό του λόγο. Γενικώς εξαρτάται από το πώς εννοεί την πραγματικότητα και πώς στέκεται απέναντί της.  Σε μια πρώτη, άμεση και απλή απόπειρα ορισμού του φιλοσόφου, φιλόσοφος είναι αυτός που ασχολείται με τη φιλοσοφία. Πώς εννοεί τη φιλοσοφία ο Πλάτων; Στην Πολιτεία αναφέρει με έναν λαμπερό λόγο πως η αληθινή φιλοσοφία είναι η περιαγωγή της ψυχής από μια νυχτερινή ημέρα σε μια αληθινή, δηλαδή είναι επάνοδος στο αληθινό ον (521c).

ΙΙ. Ο αληθινός φιλόσοφος λοιπόν, από άποψη αρχής, είναι αυτός που έχει ως αποστολή να περιάγει [=μεταστρέφει] την ψυχή, μηδέ εξαιρουμένης και της δικής του, από την ημερήσια νύχτα της στον αληθινό της φωτισμό: να την επαναφέρει στην αρχέγονη οντολογική της βάση· σε εκείνο τον τόπο, όπου βασιλεύει η φρόνηση και η δύναμη. Μια τέτοια μεταστροφή όμως δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, «σαν να στρίβεις ένα όστρακο» (ό.π.), αλλά είναι μια ανηφορική και συγχρόνως ανοδική οδός. Ανηφορική και κουραστική οδός είναι η φιλοσοφική παίδευση του ανθρώπου, έτσι ώστε η ίδια η ψυχή του να ενεργοποιεί τον καλύτερο εαυτό της, να φωτίζεται και να φωτίζει: να κατευθύνεται «εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὂντος τὸ φαινότατον» (518c). Αυτή την παίδευση την εγγυάται το μάθημα της διαλεκτικής. Καθ’ όλη τούτη την οδοιπορία το ανθρώπινο ον συγκροτεί τη πιο ισχυρή και ανθεκτική ατομικότητα, που δεν κάμπτεται από κανέναν πειρασμό και κανενός είδους διαφθορά και διεφθαρμένους κυβερνήτες. Ανοδική οδός είναι η διαλεκτική ανάβαση στη γνώση του αγαθού.

                                                  §2

Ι. Η ανηφορική και η ανοδική οδός είναι μία και ενιαία: είναι η υπεροχή του φιλοσοφικού Λόγου· η υπεροχή όχι απλώς ποσοτικά, άρα εξουσιαστικά, δηλαδή ως επιβολή ή ως τεχνητή και αξιωματική επικράτηση έναντι του λόγου του συνομιλητή, αλλά ως πολύτροπη αναμέτρηση με τη σοφιστεία και την εργαλειακή, την άσωτη χρήση του λόγου. Η υπεροχή αυτή, η πολύτροπη αναμέτρηση, είναι ίδιον του αληθινού φιλοσόφου και δεν διατίθεται από μόνη της σε κάποια γωνιά της αγοράς. Ως εκ τούτου πρέπει να αναζητείται μέσα στην αληθινή φιλοσοφία, στον εκ νέου και εξ αρχής οντολογικό προσανατολισμό. Χάρη σ’ αυτόν εδώ τον προσανατολισμό, ο αληθινός φιλόσοφος, όπως και η υπεροχή του λόγου του, επιζητεί και προσφέρει τα «τιμιώτερα». Δεν αρκείται να αραδιάζει μια κοινότοπη συστάδα λόγων, αλλά μάχεται να προσφέρει όχι μόνο περισσότερα ποσοτικά, αλλά και πολυτιμότερα ποιοτικά.

ΙΙ. Εδώ έγκειται και η διαλεκτική δεινότητα του φιλοσόφου: να καταθέτει ένα επιχείρημα, που βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με ένα άλλο επιχείρημα υψηλότερης τάξης, ανώτερης διαβάθμισης, και έτσι να ανεβαίνει την κλίμακα προς τη γνώση του αγαθού. Μια τέτοια ποιότητα φιλοσόφου συγκροτεί τον φιλόσοφο-κυβερνήτη, που διαθέτει γνώση και αρετή. Η αρετή δεν νοείται στον Πλάτωνα ως κάποια ηθικολογική αρχή, αλλά ως απελευθέρωση από την καθημερινή χθαμαλότητα και ως αδιάπτωτο πάθος για σοφία, για προσέγγιση δηλαδή του θείου ή του αγαθού. Αυτός ο φιλοσοφικός άνθρωπος μπορεί να γίνει ο αδιάφθορος κυβερνήτης σε αντίθεση με τον ακατάστατο, αχαλίνωτο, ηδονιστικό κυβερνήτη του συστήματος. Αυτός ο τελευταίος

«περνάει καθημερινά τη ζωή του κάνοντας το χατίρι της μιας ή της άλλης επιθυμίας, άλλοτε μεθώντας με κρασί και με τους ήχους αυλών, άλλοτε πίνοντας μόνο νερό και προσπαθώντας να αδυνατίσει, άλλοτε γυμνάζοντας το σώμα του κι άλλοτε αδρανοποιημένος και αδιαφορώντας για όλα και άλλοτε παριστάνοντας ότι ασχολείται με τη φιλοσοφία. Πολλές φορές χώνεται στα πολιτικά θέματα … [χωρίς να] έχει ούτε τάξη ούτε συνοχή μέσα του …» (561c-d).

Τέτοιους μέθυσους, ασύδοτους, φιλήδονους και άκρως αστόχαστους ανθρωπίσκους (Πλάτων) συναντά κανείς σήμερα σε καίριες θέσεις μορφωτικών ιδρυμάτων, πολιτικών σωματείων, βουλευτηρίων κ.λπ.

                                         

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας

Πλάτων

Γνώση, Μεταφυσική, Πολιτική

ή

η φιλοσοφία ως υποσημειώσεις στον Πλάτωνα

Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης,

Σβώλου και Εθνικής Αμύνης

Παρασκευή 24 – Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014

10.00 - 10.20 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ

Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών

Παναγιώτης Δόικος, Επ. Καθηγητής Α.Π.Θ.

Θεόδωρος Μαυρόπουλος, Κλασικός Φιλόλογος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Εκδόσεων Ζήτρος

Ηλίας Βαβούρας, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης,

Υπεύθυνος έκδοσης περιοδικού Φιλοσοφεῖν: ἐπιστήμη, εὔνοια, παρρησία

Παρασκευή 24 Ιανουαρίου

Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προεδρείο: Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης - Θεόδωρος Μαυρόπουλος

10.20 - 10.40  Θεόδωρος Μαυρόπουλος, Κλασικός Φιλόλογος

Πλατωνική πολιτική

10.40 - 11.00 Γαλάτεια Καπράλου, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Παντείου Παν. Αθηνών

Η πλατωνική φιλοσοφία της τέχνης:  ένα γνωσιοθεωρητικό πρόβλημα και οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις του

11.00 - 11.20 Xαράλαμπος Κράλλης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Πλατωνικά προβλήματα στη φιλοσοφία του Τh. W. Adorno

11.20 – 11. 40 Χρήστος Ξανθόπουλος, Επίκουρος καθηγητής Παντείου Παν. Αθηνών

Η επιστημολογική λειτουργία των πλατωνικών απόψεων για τη γνώση

11. 40 - 12.00 Συζήτηση

Β΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προεδρείο: Γρηγόρης Καραφύλλης – Σωτηρία Τριαντάρη

12.00 - 12.20 Ηλίας Βαβούρας, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Πλάτων και Καστοριάδης: μία μετρητική αναμέτρηση

12.20 - 12.40  Χαράλαμπος Αποστολόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Φαίδων ἢ περὶ ψυχῆς: Ο πλατωνικός διάλογος σε σχέση με την χριστιανική
(Γρηγόριος Νύσσης) και την ιουδαϊκή (Moses Mendelssohn) απομίμησή του

12.40 - 13.00 Τάσος Αρβανιτάκης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ελπίς, ευχή και παραμυθία

13.00 - 13.20 Θεόδωρος Πενολίδης, Αν. Καθηγητής Α.Π.Θ.

Η αναλογία στον Πλάτωνα

13.20 – 13.40 Μελίνα Μουζάλα, Λέκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών,

Η οντολογική κλίμακα του Αγαθού στο ΣΤ΄ βιβλίο της πλατωνικής Πολιτείας:

μία προσέγγισις με αφετηρία την πρόκλεια ανάγνωση

13.40 - 2.00 Συζήτηση

  

Γ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προεδρείο: Κώστας Ζουράρις - Τάσος Αρβανιτάκης

17.00 – 17.20 Χαράλαμπος Μαγουλάς, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Η εξέταση του επιχειρήματος του τρίτου ανθρώπου στον Παρμενίδη με βάση το σημειωτικό τρίγωνο

17.20 - 17.40 Πηνελόπη Τζιώκα, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Παντείου Παν. Αθηνών

Ο πολιτικός χρόνος στον Πλάτωνα

17.40 - 18.00 Χρήστος Τερέζης,  Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών  -

Ηλίας Τεμπέλης, Επ. Καθηγητής Σχ. Ναυτικών Δοκίμων

Γενητόν και χρόνος στο υπόμνημα του Πρόκλου στον πλατωνικό Τίμαιο

18.00 - 18.20  Ελένη Καραμπατζάκη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Επιδράσεις του πλατωνικού Τιμαίου στην στωική φιλοσοφία

18.20 - 18.40 Άννα Λάζου, Λέκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

Η έννοια του δημιουργού στον πλατωνικό Τίμαιο

18.40 - 19.00  Σωτηρία Τριαντάρη, Επ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας

 Η κριτική του Πλάτωνα στη ρητορική και τα σχόλια του βυζαντινού Θεόδωρου Μετοχίτη

Συζήτηση 19.00 – 19.20

Δ’ ΣΥΝΕΔΡΙΑ 

Προεδρείο:  Βασίλης Κάλφας – Χρήστος Τερέζης

19.20 - 19.40 Δημήτρης Τζωρτζόπουλος, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας

Πλάτων: η δίκαιη κυριαρχία των φιλοσόφων

19.40 - 20.00 Ιωάννης Καλογεράκος, Επ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο άνθρωπος κατά τον Πλάτωνα

20.00 - 20.20 Δημήτρης Ν. Λαμπρέλλης, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο ελεγκτικός λόγος του Ελεάτου Ξένου στον Σοφιστή και στον Πολιτικό:

Από την οντολογική ανάδειξη της ετερότητας στην πολιτική της ανταπόκρισης προς τη διαφορά

20.20 – 20.40 Παναγιώτης Δόικος, Επ. Καθηγητής Α.Π.Θ.

Η μορφή της ψυχής και η λογική της ενσωμάτωσης στον πλατωνικό Φαῖδρο

20.40 - 21.00 Συζήτηση

Σάββατο 25 Ιανουαρίου

Α΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προεδρείο: Θεόδωρος Πενολίδης - Παναγιώτης Δόικος

9.30 - 9.45 Βικτώρια-Θεοδώρα, Αχιλλεύ -Γαϊτανά Yπ. Διδάκτωρ Θεολογίας Α.Π.Θ.

Η πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα

9.45- 10.00 Ξανθίππη Μπαλλή, Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Η αλληγορία του μύθου του σπηλαίου στον Πλάτωνα και η ερμηνεία του στην

εποχή μας

10.00 - 10. 15 Ιωάννα Κοτσώρη, Υπ. Διδάκτωρ Φιλολογίας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Ο έρωτας στο Συμπόσιο του Πλάτωνος

10.15 - 10.30  Τριπουλά Ιωάννα, Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Η θέση του Ομήρου στην ιδανική Πολιτεία: Γνώση και Μεταφυσική στην υπηρεσία της Πολιτικής

10.30 – 10.45 Παναγιώτης Βαρδάκας, Υπ. Διδάκτωρ Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Κρατύλος  ἢ περὶ ὀρθότητος ὀνομάτων, λογικός: ετυμολογικά ζητήματα ενός πλατωνικού διαλόγου

10. 45 - 11.00 Θεόδωρος Καμπουρίδης, Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Υφαντική και κυβερνητική τέχνη στον Πολιτικό του Πλάτωνα

11.00 – 11. 10 Ανδρέας Αντωνίου, ΜΠΣ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Γνώση και Τέχνη ως διάλογος με τον Πλάτωνα: Μια αφορμή για επαναξιολόγηση των αξιών

11. 10  - 11. 20 Δέσποινα Κηπάρογλου, ΜΠΣ Τμ. Νηπιαγωγών Παν. Δυτ. Μακεδονίας

Η φρόνηση ως ιδιότητα του πολίτη στο δημοκρατικό πολίτευμα

11. 20 – 11. 30 Γιαννούκου Ελένη, ΜΠΣ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Η πολιτική ως έργο τέχνης στην πλατωνική φιλοσοφία

11. 30 – 11. 40 Αντώνιος Δημόπουλος, ΜΠΣ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.

Τίμαιος, Κόσμου Ποίησις και Είδωλα Αλήθειας

11.40 -12.00 Συζήτηση

Β΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προεδρείο: Χαράλαμπος Αποστολόπουλος – Ελένη Καραμπατζάκη

12. 00 – 12.20 Κωνσταντίνος Καλαχάνης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Η κριτική των αισθήσεων στον πλατωνικό Θεαίτητο

12.20 - 12.40  Κωνσταντίνος Νιάρχος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Η διαλεκτική της γνώσεως μετά της αρετής κατά τον Πλάτωνα

12.40 - 13.00 Μαριάννα Δώδου, Διδάκτωρ Α.Π.Θ.

Η έννοια της εξωτερικότητας και ο πλατωνικός Φαῖδρος: Lévinas, Derrida και Ibn Hazm

13.00 - 13.20 Χαράλαμπος Σπυρίδης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Τέλειον μείζον σύστημα κατά χρώμα παρά Πλάτωνι

13.20 – 13.40 Αναστασία Δημητρακοπούλου, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Άρχοντες και αρχόμενοι κατά τον Πλάτωνα

13.40 - 14.00 Βασίλειος Μακρυπούλιας, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Η πλατωνική αντίληψις του θείου

14. 00 – 14.20 Γεράσιμος Ρεντίφης, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ

Η ακρασία στην πλατωνική γνωσιοθεωρία

14. 20 – 14. 40 Απόστολος Καπρούλιας, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας

Φιλοσοφική ανθρωπολογία της θρησκείας στο πλατωνικό έργο Εὐθύφρων

14.40 – 15.00 Συζήτηση