FRIEDRICH SCHLEIERMACHER
1768-1834
Friedrich Schleiermacher:
πώς κατανοείται η κατανόηση;
Τι είναι αυτό που προσδιορίζει κατά κύριο λόγο τον Schleiermacher ως στοχαστή; Είναι η πρωτοποριακή του σκέψη ως προς τη σύγχρονη θεολογία, μεταξύ άλλων, και ως προς την ερμηνευτική. Θεολογία και ερμηνευτική δεν αποτελούν δυο απόλυτα αυτόνομες περιοχές της σκέψης[1], αλλά μια πολύπλοκη σχέση, στο πλαίσιο της οποίας ερμηνεία και κατανόηση κατέχουν εξέχουσα θέση: αν η ερμηνεία, για τον Schleiermacher, είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένα είδος αγγέλματος, αποκάλυψης εν γένει του Πράγματος και προηγείται της κατανόησης, η κατανόηση είναι τέχνη, με την έννοια της ελληνικής λέξης «τέχνη», δηλαδή νοείται ως μια ξεχωριστή δεξιότητα, πρακτική, τεχνική ικανότητα και όχι ως μια μορφή καλλιτεχνικής δραστηριότητας ή πρακτικής. Κατά τον αυτό τρόπο και η ερμηνεία είναι τέχνη/τεχνική, για την οποία η κατανόηση δεν είναι κάτι παράπλευρο μέσα στο Όλο της κατά Schleiermacher ερμηνευτικής, αλλά τείνει να ανιχνεύεται, κατά την ουσία της, στην περιοχή της μεθόδου και έτσι να επιτελεί καθοριστικό έργο στο επίπεδο της διερεύνησης του λόγου/των λόγων, για τον οποίο/για τους οποίους κάτι κατανοείται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τι είναι λοιπόν, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η ερμηνευτική του Schleiermacher; Είναι μια θεωρία της τέχνης [=μια τεχνική θεωρία (Kunstlehre)] της κατανόησης. Σύμφωνα με τούτη τη θεωρία, η κατανόηση δεν είναι κλειστή και αποκλειστική ενέργεια για την παραγωγή νοήματος, αλλά διανοίγεται διαρκώς στο πεδίο της κριτικής. Τι σημαίνει τούτο; Σημαίνει πώς καθιστά δυνατή την κριτική, ανοίγει τη σκέψη στην τελευταία, την καθιστά κριτική σκέψη, κριτικό λόγο, ενώ συγχρόνως υπόκειται στην εν λόγω κριτική, εξαρτάται απ’ αυτήν: το τι και το πώς κάτι γίνεται κατανοητό δεν είναι μια αυτονόητη πράξη, άμεσα εφαρμόσιμη, αλλά προϋποθέτει τη φανέρωση, την αποκάλυψη αυτού του τι και του πώς. Τούτη η αποκάλυψη συμβαίνει με την ερμηνεία:
