ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ι. ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ
· Η τηλεόραση αποτελεί ένα πεδίο, το οποίο κυριαρχείται από τον φόβο της πλήξης και το άγχος της διασκέδασης.
· Η πολιτική έτσι, που ασκείται μέσω της τηλεόρασης, θεωρείται πολλές φορές ένα άχαρο θέμα, άρα ένα θέαμα χωρίς ενδιαφέρον για το ευρύ κοινό.
· Ως τέτοιο θέαμα αντιβαίνει στο ήθος του Λόγου, για το οποίο μάχεται η ριζοσπαστική σκέψη από τον Ηράκλειτο έως και σήμερα.
· Γι' αυτό όλοι οι παραγωγοί, ανα-παραγωγοί και εκτελεστές τέτοιων θεαμάτων φροντίζουν για τη βαθμιαία αποκρυστάλλωση ποικιλότροπων ιδεολογικών μυστικισμών και για να προετοιμάσουν την επιδρομή νέων βαρβάρων.
· Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι να απουσιάζει από την τηλεόραση η σωστή πληροφόρηση, η αξιοπρεπής ανάλυση, ο τεκμηριωμένος διάλογος, ο βαθύς προβληματισμός.
· Περαιτέρω συμβαίνει όλο το φάσμα του πολιτικού και κοινωνικού χώρου να κατακυριεύεται από άγνωμους οπαδούς που πρόθυμα εκχωρούν στους διαφόρους φυλάρχους το δικαίωμα να τους εξουσιάζουν και να ποδοπατούν τη ρίζα τoυ λογισμού τους.
· Προς επίρρωση αυτής της αγνωμίας απλώνεται παντού η εικόνα μιας ανούσιας πολυλογίας ανάμεσα σε τακτικούς και εναλλάξιμους συνομιλητές.
· Κυρίαρχος στόχος είναι να θυσιάζεται το καλό ρεπορτάζ, η σκεπτόμενη παρουσία ενός δημοσιογράφου, η διερευνητική ή ερευνητική άποψη ενός συνομιλητή στο βωμό της φτηνής διασκέδασης.
· Κάθε συζήτηση λοιπόν ή κάθε παρουσίαση που αποσκοπεί στην χωρίς νόημα και ευαισθησία διασκέδαση ξεπέφτει σε εικονική ανταλλαγή απόψεων.
· Η εικονική ανταλλαγή απόψεων σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες στο ένα ή το άλλο τηλεθέαμα γίνονται άκριτοι φορείς ή υποστηρικτές προκατασκευασμένων τοποθετήσεων, επιφανειακών απόψεων ή δημαγωγικών κρίσεων.
· Κύριο μέλημα της εικονικής ανταλλαγής απόψεων είναι να ελέγχεται η σκέψη του συνομιλητή και να κατευθύνεται μονομερώς η κοινή γνώμη.
· Θεωρείται ανεπιθύμητη κάθε προσπάθεια για πιο σύνθετους συλλογισμούς, για την καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας του τηλεθεατή, για την παραγωγή συγκεκριμένων γνώσεων, για μια ολοκληρωμένη πραγμάτευση ενός πολιτικού θέματος.
· Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η απόλυτη επικράτηση της δημαγωγικής υπεραπλούστευσης. Μια τέτοια υπεραπλούστευση οδηγεί στην υποβάθμιση των θεμάτων συζήτησης.
· Ο δημοσιογράφος ακολουθεί τακτική συσκότισης, παραπληροφόρησης, εντυπωσιασμού. Ο ακροατής δεν αποκτά σφαιρική πληροφόρηση και δεν μπορεί, συνακόλουθα, να αναπτύσσει κριτική άποψη, με συνέπεια να χειραγωγείται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
· Ο δημοσιογράφος δικαιολογεί τις αποβλακωτικές του επιλογές του με την πρόφαση ότι η εκλαϊκευση βοηθάει το κοινό να καταλαβαίνει καλύτερα και να μην πλήττει, αγνοώντας ή παραγνωρίζοντας, λόγω ιδίας αποβλάκωσης, πως είναι ο ίδιος πρωτίστως που δεν καταλαβαίνει τίποτε περισσότερο από αυτό που παρουσιάζει.
· Αυτό τον νομιμοποιεί να υποκαθιστά τον δημιουργικό διάλογο με τη στείρα αντιπαράθεση, με άγονους διαπληκτισμούς, με τη δημιουργία ενός κλίματος σύγκρουσης ανάμεσα στους συμμετέχοντες στη συζήτηση.
ΙΙ. ΚΕΙΜΕΝΑ
1. «Όλη η αυθεντία των δημοσιογράφων συνίσταται σε μια γνώση του πολιτικού κόσμου, η οποία βασίζεται περισσότερο στο στενό κύκλο των επαφών και των εκμυστηρεύσεων (και μάλιστα των διαδόσεων και της φημολογίας) παρά στην αντικειμενικότητα της παρατήρησης και της έρευνας. Αυτοί λοιπόν έχουν την τάση να μεταφέρουν τα πάντα σε ένα έδαφος το οποίο ελέγχουν απόλυτα: επικεντρώνουν το ενδιαφέρον στο παιχνίδι και στους παίκτες, παρά στα διακυβεύματα του παιχνιδιού, σε ζητήματα καθαρής πολιτικής τακτικής, παρά στην ουσία των συζητήσεων, στις πολιτικές επιπτώσεις των λόγων με βάση τη λογική του πολιτικού πεδίου (τη λογική των συνασπισμών, των συμμαχιών, των συγκρούσεων μεταξύ των προσώπων), παρά στο περιεχόμενο των λόγων».
2. «Στις κοινωνίες μας, στις οποίες υπάρχει όλο και λιγότερη αλληλεγγύη και οι οποίες έχουν γίνει δημοκρατίες της μοναξιάς, το να βλέπει κανείς τη διασημότητα να κατασκευάζεται μπροστά στα μάτια του, με τόσο μεγάλη και προφανή ευκολία, γοητεύει (ή σκανδαλίζει) το κοινό, και ιδιαίτερα τους πιο νέους, οι οποίοι δεν αντιλαμβάνονται ότι τελικά πρόκειται για μια απάτη. Γιατί, τη στιγμή που μαίνεται ο πόλεμος του ανταγωνισμού, το σύστημα των μέσων επικοινωνίας έχει επειγόντως ανάγκη από διασημότητες. Θέλει να τις παραγάγει γρήγορα, σε μαζική παραγωγή και να τις εκμεταλλευτεί εν θερμώ. Σε αυτή την κανιβαλική φύση της μαζικής κουλτούρας, η πρόοδος της υποταγής προχωρεί με απίστευτη ταχύτητα και έχουμε φτάσει στο σημείο να κατασκευάζονται διασημότητες μιας χρήσεως».
