M a r t i n H e i d e g g e r
1889–1976
Τι είναι πόλεμος;
§1
Προκαταρκτικές επισημάνσεις
Λαμβάνοντας ως αφετηρία το απόσπασμα 53 του Ηράκλειτου, ο Χάιντεγκερ επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει τις πολλές σημάνσεις που περικλείει η έννοια του πολέμου. Το Ηρακλείτειο χωρίο έχει ως εξής:
«Ο πόλεμος είναι πατέρας των πάντων και των πάντων
βασιλιάς. Και τους μεν τους αναδείχνει θεούς, τους δε
ανθρώπους, άλλους τους κάνει δούλους κι άλλους ελεύ-
θερους».
Για τον Χάιντεγκερ ο πόλεμος δεν είναι μια απλή φιλονικία, αντιπαλότητα, διαπληκτισμός, καυγάδισμα, εξαφανισμός του ενός και επικράτηση του άλλου, αλλά μια οντολογικής υφής αντι-μαχία, αντι-δικία, με τέτοιο τρόπο ώστε να φέρνει στο προσκήνιο, σε προφάνεια τα αντι-μαχόμενα μέρη, να τα κάνει να διακρίνονται, να ανα-δύονται στην αμοιβαία της παρ-ουσία τους. Πόλεμος: τα πάντα εκ-τίθενται στο φως, αλληλο-παρα-τίθενται, εξ-έρχονται σε φανέρωση, εντάσσονται εκεί που ανήκουν: στο ξέφωτο.
§2
Α π ο σ π ά σ μ α τα
2.1 «[…] το απόσπασμα 53, που παρατίθεται συχνά και ως επί το πλείστον ατελώς εννοημένο, ομιλεί από κοινού για τους αθάνατους και τους θνητούς λέγοντας: πόλεμος, η αντι-παρά-θεση (το ξέφωτο), δείχνει άλλους μεν από τους παρόντες ως θεούς, άλλους δε ως ανθρώπους, προ-άγει άλλους μεν ως δούλους, άλλους δε ως ελεύθερους –στην προφάνεια. Τούτο σημαίνει: το ξέφωτο που έχει διάρκεια επιτρέπει σε θεούς και ανθρώπους να είναι παρόντες μέσα στην εκκάλυψη, έτσι ώστε κανένας απ’ αυτούς να μην είναι ποτέ σε θέση να παραμείνει συγκαλυμμένος· αλλά τούτο όχι επειδή αυτός εννοεί κάποτε να παρατηρείται από κάποιον παρά μόνο ήδη επειδή είναι παρών».
2.2 «Αυτό που εδώ ονομάζεται πόλεμος είναι μια αντιμαχία, μια αντιδικία που εξουσιάζει πριν από καθετί το θείο και το ανθρώπινο, δεν πρόκειται για κανένα πόλεμο (Krieg) σύμφωνα με τον τρόπο, με το μέτρο των ανθρώπων. Ο πόλεμος, ήτοι ο αγώνας, όπως τον στοχάστηκε ο Ηράκλειτος, επιτρέπει πριν απ’ όλα στην αναπτυσσόμενη ουσία να διασπάται μέσω της αμοιβαίας της εναντίωσης· επιτρέπει να εγκαθίσταται θέση και στάση και τάξη στην παρ-ουσία. Σε μια τέτοια διάσπαση διανοίγονται χάσματα, αποστάσεις, εύρος και αρμογή. Μέσα στην αντι-παράθεση (Aus-einandersetzung) γίνεται ο κόσμος. [Η αντιπαράθεση διόλου δεν χωρίζει και δεν καταστρέφει την ενότητα. Τη σχηματίζει· είναι συλλογή (λόγος). Πόλεμος και λόγος είναι το αυτό».
